BAZAT E SUNNETIT Imam Ahmed ibn Hanbel

BAZAT E SUNNETIT

el-Kadi Abul Husein Muhammed Ibn Ja’la tha: Ia lexova el-Mubarakut: Abdul-Aziz el-Azxhi na njoftoi: Ali Ibn Bushran na njoftoi: Uthman, i njohur si Ibnus-Samak, na njoftoi: el-Hasan Ibn Abdul-Uehhab na transmetoi: Sulejman Ibn Muhammed el-Munkeri na transmetoi: Abdus Ibn Malik el-Attar ma transmetoi: Degjova Ebu Abdullah Ahmed Ibn Hambelin, Allahu qofte i kenaqur me te, duke thene:"Bazat e Sunnetit [1] me [2] ne jane:

التمسك بما كان عليه أصحاب الرسول - صلى الله عليه وسلم -

1. Te kapesh fort pas çfare ishin kapur sahabet [3] e te derguarit te Allahut.[4]

[1] Termi Sunnah ketu eshte per te gjitha kushtet e akides se paster Islame dhe menhexhi, duke ditur se es-selef [te paret tane te mire] e perdornin kete term ne çeshtje akideje e menhexhi [metodologjie], ashtu siç sqarohet nga librat e tyre:

i Kitabus-Sunnah e Imam Ahmedit [241H]
i As-Sunnah e el-Athramit [273H]
ii Kitabus-Sunnah e Ebu Daudit [275H]
iv Kitabus-Sunnah e Ibn Ebi Aasim [287H]
v Kitabus-Sunnah e Abdullah Ibn Ahmed Ibn Hambel [290H]
vi es-Sunnah e el-Maruazi [292H]
vi Sarihus-Sunnah e Ibn Xharir et-Tabari [310H]
vii es-Sunnah e el-Khalal [311H]
ix Shehrus-Sunnah e el-Barbahari [329H]
x es-Sunnah e el-Assal [349H]
xi es-Sunnah e et-Taberani [360H]

Termi Sunnah eshte perdorur ne kete menyre per te bere dallimin rreth çeshtjeve te akides e menhexhit ne te cilat ishin Selefus-Salih, ne krahasim me sektet e humbura e bidatçije.

[2] Kuptohet, dijetaret e Ehlis-Sunnetit dhe Xhema’atit dhe ne krye te tyre ishte Imam Ahmed Ibn Hambel ne kohen e tij. Ne kete pikepamje kjo eshte rruga e selefus-salih, qe t’u tregohet njerezve dhe pasuesve te Sunnetit qe akideja e tyre dhe menhexhi te mesohej dhe te praktikohej ashtu siç Imam Ejjub es-Sakhtijani [vdiq 131H] tha:"Nga suksesi i nje te riu ose nje jo arabi eshte qe Allahu ta drejtoje ate tek nje dijetar i Sunnetit." [Transmetuar nga Lalika’i me Sharh Usul I’tikad nr.30]

[3] Arabisht: sahabah ose as’hab. Sipas Sheriatit, pershkrimi i nje sahabi ose Shoqeruesi ashtu siç el-Hafidh Ibn el-Haxhr tha:"Me e qarta qe kam degjuar eshte se nje sahab eshte kush ka takuar Profetin salallahu alejhi ue selam duke besuar ne te, dhe ka vdekur duke qene musliman. Keshtu kjo perfshin ate qe qendroi me te, salallahu alejhi ue selam, per nje kohe te gjate ose te shkurter; ata qe transmetuan prej tij, salallahu alejhi ue selam, e ata qe nuk transmetuan prej tij, salallahu alejhi ue selam; ata qe e pane ate po nuk u ulen me te, dhe ata qe nuk e pane per shkak se ishin te verber." [el-Isabah 1/4-5] Gjithashtu shiko piken 44 te Imam Ahmedit rreth perkufizimit te nje sahabi.

[4] I derguari i Allahut, salallahu alejhi ue selam, tha:"Me te vertete Beni Israilet u ndane ne 71 grupe, e Ummeti im do te ndahet ne 73 grupe, te gjithe do te jene ne zjarr, perveç njerit." E pyeten:"Kush eshte ai [grup]? Ai, salallahu alejhi ue selam, tha:"Ai qe eshte ne ate çka jemi une dhe sahabet e mi." Transmeton et-Tirmidhi nr.2792, el-Hakim 1/128-129, el-Lalika’i nr.147, esh-Shatibi ne librin e tij el-I’tisam 1/189 dhe 2/186, Ibn Haxheri ne Takhrixh Ehadith el-Kashaf, nr.63 dhe te tjere nga Abdullah Ibn Amr Ibn el’Aas, Allahu qofte i kenaqur me te.
والاقتداء بهم

2. Te marresh ata [sahabet dhe rrugen e tyre] si nje model per tu ndjekur [5]

[5] Abdullah Ibn Mes’ud tha:"Ne imitojme e nuk shpikim; ne ndjekim e nuk bejme bidate." Transmetuar nga Imam Lalika’i ne Usulul-I’tikad 1/86. Ebu Bekr es-Siddik tha:"Me te vertete une jam nje pasues e jo nje risimtar [bidatçi]." Transmetohet ne Kitabus-Sunnah e Ibn Kudamah el-Makdisi, ne kapitullin ‘Fij Fada’ilil Ittiba,’ dhe eshte shkeputur nga khutbja e gjate e Ebu bekrit dhene pas beselidhjes. [Shiko et-Tarikh te et-Tabari]
وترك البدع وكل بدعة فهي ضلالة

3. Largimi nga risite [bidatet] [6], e çdo risi eshte humbje [7]

[6] Nga ana gjuhesore, bidat eshte çdo gje e re e shpikur. Percaktimi i bidatit sipas Sheriatit eshte: Nje risi [besim ose veper] ne fe, qe imiton Sheriatin, me te cilen synohet afrim tek Allahu, por qe nuk ka baza te verteta, as ne bazat e tij as ne menyren sesi kryhet." el-I’tisam e esh-Shatibi 1/37. T’i shmangesh bidateve eshte nje nga synimet kryesore te Ehlis-Sunnetit dhe Xhema’atit dhe perfshin:

i Ta urresh ate [bidatin]
i Te largohesh nga ai
ii Te paralajmerosh njerezit kunder tij [qe ata t’i shmangen]
iv Te refuzosh bidatçinjte, e kjo eshte vetem detyra e Ulemave-Dijetareve

[7] I Derguari i Allahut, salallahu alejhi ue selam, ka thene:"Çdo bidat eshte humbje dhe largim nga rruga e drejte." Transmeton Ebu Daudi nr.4607, et-Tirmidhi nr.2676, dhe eshte sahih. Ibn Haxheri e klasifikoi sahih ne Takhrixh Ehadith Ibnul Haxhib 1/137." Dhe, Profeti, salallahu alejhi ue selam, gjithashtu tha:"Çdo bidat eshte humbje, e çdo humbje eshte ne zjarr te Xhehennemit." Transmetoi en-Nesai 1/224 nga Xhabir Ibn Abdullah dhe eshte klasifikuar sahih nga sheikul Islam Ibn Tejmijjeh ne Maxhmu’ul Fetaua 3/58. Dhe, Ibn Abbas tha: “Me te vertete gjerat me te urrejtura nga Allahu i Madheruar jane bidatet." [Transmeton el-Bejhaki ne Sunen el-Kubra 4/316]
وترك الخصومات

4. Largimi nga kundershtimet [el-Khusumat]
والجلوس مع أصحاب الأهواء

5. Largimi nga ndenjiet me njerezit e tekave [el-Haua] [8]

[8] el-Fudajl Ibn Ijad [vdiq ne 187H] ka thene:"Kam takuar njerezit me te mire, te gjithe ata ishin njerez te Sunnetit dhe e kane ndaluar shoqerimin me njerezit e risive [ehlul bid’ah]." [Transmeton Imam Lalika’i nr.267]

Sufjan eth-Theurij [vdiq ne 161H] ka thene:"Kush degjon fjalet e nje bidatçiu, ai eshte larguar nga mbrojtja e Allahut dhe eshte mbeshtetur tek bidati." [Transmetohet nga Ebu Nu’ajm ne el-Hilijah 7/26 dhe Ibn Battah nr. 444]

el-Fudajl Ibn Ijad ka thene:"Kushdo qe ulet me nje bidatçi, atehere kini kujdes prej tij dhe atij qe ulet me nje bidatçi nuk i eshte dhene urtesi. Do te doja te ishte nje mburoje hekuri ne mes meje dhe nje personi qe eshte bidatçi. Te ha me nje jehud ose kristian eshte me e dashur per mua sesa te ha me nje bidatçi." [Transmeton Lalika’i nr.1149]

el-Lajth Ibn Sa’ad [vdiq ne 175H] ka thene:"Edhe sikur te shihja nje bidatçi duke ecur mbi uje nuk do te pranoja prej tij.” [Transmetime hadithesh apo çfaredo dije]." Keshtu, Imam Shafi’i tha:"Ai [el-Lejthi] i ka rene shkurt. Sikur ta shihja [bidatçiun] duke fluturuar nuk do te pranoja prej tij." Transmeton es-Sujuti ne el-Amr bil Ittiba uen-Nahij ‘Anil Ibtida. Referimi tek kapitulli 8", per ndalimin e ndenjies me njerezit e bidatit, degjimit te tyre, debatimit me ta, qe t’i shmangemi atyre dhe atyre qe shoqerohen me ta.
وترك المراء والجدال والخصومات في الدين

6. Braktisja e grindjeve, debateve dhe kundershtimeve ne fe [9]

[9] Imam es-Sabuni [vdiq ne 449H] tha rreth Ehlis-Sunnetit:"Ata ndjekin es-Selefus-Salih, Imamet dhe dijetaret e muslimaneve; ata kapen per fe e per te verteten. Dhe ata i urrejne ehlul-bida’h [pasuesit e bidatit] te cilet shpikin ne fe prej atyre gjerave qe nuk jane pjese e saj [fese]. Ata nuk i duan ata dhe as nuk shoqerohen me ta [bidatçinjte]. Ata nuk i degjojne fjalet e atyre, as nuk ulen me ta, as nuk bejne llafe me ta rreth fese, as nuk debatojne. Ne te kunderten, ata ruajne veshet e tyre qe te mos degjojne fjalet e tyre te kota, fjale te cilat nese i degjojne veshet dhe hyjne ne zemer, do te shkaktojne dem dhe dyshime, dhe ide te keqia do te shfaqen. Dhe, rreth kesaj Allahu i Madheruar ka shpallur:"E kur i sheh qe ata kane hyre ne biseda te kota rreth ajeteve Tona, largohu prej tyre derisa te nderrojne bisede." el-En’am: 68 [Transmetuar ne Rrisalah fil I’tikad Ehlis-Sunnah As’habul Hadith, faqe 100, te Imam Sabunit]
والسنة عندنا آثار رسول الله - صلى الله عليه وسلم -

7. Sunneti me ne jane transmetimet e te Derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam [10]

[10] esh-Shatibi [vdiq ne 790H] tha ne librin el-Muafikat 4/3": “Fjala es-Sunnah perfshin çdo gje qe eshte transmetuar nga Profeti, salallahu alejhi ue selam, ne menyre te veçante per ate qe Libri i Nderuar [Kur’ani] nuk ka qartesuar." Hassan Ibn Atijjah [vdiq 120H] tha:"Xhibrili vinte tek i Derguari i Allahut, salallahu alejhi ue selam, me Sunnetin ashtu siç vinte me Kur’anin." [Transmetohet ne esh-Shehr uel Ibanah te Ibn Battah, faqe 128, dhe ne Maxhmu’ul Fetaua te sheikhul Islam Ibn Tejmijjes 3/366.]

والسنة تفسر القرآن،

8 ...e Sunneti sqaron dhe qarteson Kuranin. [Sunneti eshte tefsiri i Kur'anit] [11]

[11] Jahja Ibn Kethir [vdiq ne 129H] ka thene:"Sunneti e largon paqartesine rreth Kur’anit [çfare nuk gjendet ne Kur’an dhe nuk eshte e qarte te ne, ajo gjendet ne Sunnetin e Profetit, salallahu alejhi ue selam]. [Transmetohet ne Sunan ed-Darimi 1/144 dhe ne Shehr uel Ibanah te Ibn Battah, faqe 128]
وهي دلائل القرآن

9. E eshte udhezues per tek Kur'ani [ed-Delil]
وليس في السنة قياس، ولا تضرب لها الأمثال،

10. Nuk ka krahasime [kijas] ne Sunnet e as nuk ka shembull me te. [12]

[12] Shuraih el-Kadi [vdiq ne 80H] ka thene:"Me te vertete Sunneti i ka paraprire kijasit [deduksioni analogjik] tuaj, keshtu qe ndiqni e mos beni risi." [Transmetohet ne Sunan ed-Darimi 1/66 dhe ne Shahrus-Sunnah te el-Bagaui 1/216]
ولا تدرك بالعقول والأهواء.

11. E as qe mund te kapet e kuptohet nga intelekti  e as nga epshi- el haua
إنما هو الاتباع وترك الهوى

12. Por, udhezimi qendron ne ndjekjen e tij [Sunnetit] dhe largimin nga tekat [el-Haua]
ومن السنة اللازمة التي من ترك منها خصلة، لم يقبلها ويؤمن بها؛ لم يكن من أهلها:

13. Dhe, eshte nga kapjet per Sunnetin dhe nevojshmerise se tij, dhe kushdo qe braktis qofte edhe vetem nje çeshtje prej Sunnetit, ai nuk e ka pranuar ate plotesisht, nuk ka besuar ne te plotesisht, dhe nuk eshte nga njerezit e tij [Sunnetit].
الإيمان بالقدر خيره وشره

14. Te kesh besim ne Kader [Paracaktimi Hyjnor] qofte mire ose keq. [13]

[13] Dijetaret e selefit nga njerezit e Islamit kane rene dakord per rendesine e besimit ne Kader, ne te miren dhe ne te keqen e tij, te embelen dhe te hidhuren e tij. Te kesh besim ne Kadane dhe Kaderin e Allahut. Asgje nuk ndodh veçse me urdherin dhe deshiren e Allahut. Ai krijoi ke deshiroi per lumturi dhe ia beri te mundur te beje vepra [me te cilat arrihet lumturia] me Miresine e Tij, dhe Ai krijoi ke deshiroi per te qene fatkeq dhe e beri ate te kryeje vepra fatkeqe me Drejtesine e Tij. Mohimi i Kaderit ishte nje nga bidatet e para qe u shfaq. Kjo ndodhi gjate kohes se sahabeve. Ma’bad el-Xhuhni e shpiku ate. Dhe eshte thene qe i pari i cili ka folur rreth Kaderit ishte Sansauih el-Bikal dhe ai ishte nga njerezit e Irakut. Ai ishte kristian e pastaj u be musliman, e pastaj u be kristian perseri. Ma’bad el-Xhuhni i mori theniet prej tij dhe Gjilani e mori nga Ma’bad el-Xhuhni. Pastaj Mu’tezilite e perkrahen kete bidat dhe te tjere qe u quajten Kadirijjah. Shiko Sharh Usul I’tikad te Imam Lalika’i 3/534, el-I’tikad te Bejhekiut, faqe 132; esh-Sheri’ah te Axhurit, faqe 149-168; Sarijhus-Sunnah te Tabariut, faqe 34-36; es-Sifat te Makdisit, Sharhul-Tahauij, faqe 382-399, dhe Lauamilul-Anuar 1/299-300.

والتصديق بالأحاديث فيه. والإيمان بها. لا يقال: (لمَ؟) و (كيف؟)، إنما هو التصديق والإيمان

15. T’i vertetojme hadithet qe jane ne lidhje me te [Kaderin] dhe t’u besojme atyre. Dhe nuk ka vend per te thene "Pse" e "Si". Eshte veçse vertetim dhe besim ne to [tesdik uel iman] [14]

[14] Ne arabisht, fjalet Tesdik dhe iman jane perdorur kunder atyre qe bejne dallim ndermjet tyre rreth çeshtjeve te akides. Imam Ahmedi i ka perdorur keto dy fjale ne librin e tij rreth çeshtjeve te besimit. Shih kapitullin 2" Rreth Kuptimit te Imanit, per sqarime te metejshme nga Ibn Haxheri.
ومن لم يعرف تفسير الحديث، ويبلغه عقله؛ فقد كفي ذلك وأحكم له؛ فعليه الإيمان به والتسليم له.
مثل حديث: «الصادق المصدوق» ومثل ما كان مثله في القدر

16. Dhe kushdo qe nuk e di kuptimin e ndonje hadithi dhe dituria e tij nuk ia mundeson ta kuptoje, eshte e mjaftueshme per te qe ta besoje hadithin meqenese çdo gje ne fe eshte persosur per te. Dhe eshte e nevojshme per te qe te kete besim ne to, t’i nenshtrohet atyre, ashtu siç eshte ne hadithin e te sinqertit dhe te besueshmit [15] dhe çfaredo qe eshte e ngjashme me te rreth Kaderit [16]

[15] Dhe ai eshte hadithi i Ibn Mes’udit ra qe tha:"I derguari i Allahut, salallahu alejhi ue selam, na njoftoi ne, dhe ai eshte i sinqerte dhe i besueshem, "Me te vertete, krijimi juaj eshte bashkuar ne barkun e nenes per 40 dite ne formen e nje fare, dhe eshte si nje cope gjaku per nje kohe te ngjashme, dhe pastaj si nje cope mishi per nje kohe te ngjashme, e pastaj tek ai eshte derguar engjelli qe fryn frymen e jetes tek ai dhe qe eshte urdheruar rreth kater çeshtjeve: te shkruaj kushtet e jeteses, jetegjatesine, veprat e tij e nese do te jete i lumtur apo jo i lumtur. Pasha Allahun, perveç te Cilit nuk ka te adhuruar tjeter, me te vertete ndonjeri prej jush kryen pune te banoreve te Xhennetit aq sa eshte nje krah larg tij [Xhennetit] e çfare eshte shkruar e ze ate dhe ai ben veprat e banoreve te Xhehennemit e hyn ne te; e ndonjeri prej jush ben vepra te banoreve te Xhehennemit derisa te afrohet nje krah larg tij, e çfare eshte shkruar e ze ate e ai ben vepra te njerezve te Xhennetit e hyn ne te." [Transmeton Bukhari nr.3207, 3332, 6594 e 7454; Muslimi nr.2634, Ebu Daudi nr.4708, Tirmidhi nr.2137, Ibn Maxhah nr.76 dhe Ahmedi ne Musnedin e tij 1/382,414 dhe 430]

[16] Ne kopjen e Albanit eshte dhe te ngjashme me te ne lidhje me çeshtjet e Kaderit.
والرؤية والقرآن وغيرها من السنن مكروه، ومنهي عنه، لا يكون صاحبه، وإن كان بكلامه سنة من أهل السنة حتى يدع الجدال ويسلم. ويؤمن بالآثار

17. E gjithashtu hadithet ne lidhje me Ru’jah [qe besimtari do te shohe Allahun ne akhiret], te gjithe ato [17], edhe nese ato jane ne kundershtim me çfare njerezit degjojne dhe edhe neqoftese ai qe i degjon ato ndihet sikur duhet refuzuar ose kundershtruar ato.

[17] Fakti qe besimtari do te shohe Allahun, me syte e tij ne Diten e Gjykimit, eshte e bazuar ne Kur’an e Sunnet. I gjithe Ummeti ka rene dakord ne kete fakt. Ne te kunderten disa te izoluar nga krijesat e kane refuzuar, ne mes tyre jane: Mu’tezilite, Xhehemijte dhe Hauarixhet dhe te tjere mes tyre. el-Axhuri [vdiq 360H] ka mbledhur hadithet ne lidhje me kete çeshtje ne librin e tij, et-Tasdik bin-Nidhar dhe dijetaret e Ehlis-Sunnetit kane perfshire keto hadithe ne librat e tyre te akides.

18. Pa dyshim, eshte detyre e tij qe te besoje ato [hadithet] e te mos kundershtoje asnje prej tyre dhe te mos kundershtoje asnje hadith qe eshte transmetuar nga transmetues te sinqerte e te besueshem. [18]

[18] Ebu Bekr el-Maruazi [vdiq 294H] tha:"E Pyeta Ahmed Ibn Hambelin rreth haditheve qe Xhehemijte i mohojne ne lidhje me Cilesite, dhe se besimtari do te shikoje Allahun ne Diten e Gjykimit, Zbritja e Allahut ne qiellin e dunjase dhe Arshin. E Ebu Abdullahi, Ahmed Ibn Hambeli, tha qe te gjithe keto hadithe jane te verteta. Dijetaret i kane pranuar ato. Ne i transmetojme ashtu siç na jane transmetuar." Transmetohet ne Tabakatul Hanabilah te Ibn Ebi Ja’la 1/56. Shiko kapitullin tre:"Disa thenie te Selefus-Salih ne lidhje me Cilesite e Allahut dhe renia dakord ne mes tyre rreth kundershtimit te se kotes dhe Te’uilit [interpretimit].” Dhe gjithashtu ne kapitullin e nente:"Ne obligimin e pranimit te haditheve qe jane transmetuar nga transmetues te sinqerte e te besueshem ne lidhje me Cilesite e Allahut - Nje kundershtim ndaj Racionalisteve.”

19. Dhe ai nuk duhet te beje llafe me askend [khasimu] as nuk duhet te debatoje dhe as qe ta mesoje [se si te merret] me debate [ne lidhje me keto çeshtje si Kaderi, Ru’jah, etj.]

20. Se me te vertete [te merresh] me krahasime teologjike [kelam/filozofi] [19] ne çeshtje si Kaderi, ru’jah, Kur’ani dhe çeshtje te tjera si keto, eshte nga menyrat me te urryera dhe te ndaluara.

[19] Imam esh-Shafi’i [vdiq 204] tha:"Pergjigja ime ndaj njerezve qe merren me filozofi [me krahasime/ehlul-kelam] eshte se ata duhet te rrihen me gjethet e palmave dhe me kepuce, dhe te behen parade para njerezve dhe fiseve dhe te thuhet:"Ky eshte shperblimi per ata qe largohen nga Kur’ani e Sunneti dhe kapen pas mendimeve filozofike [kelam]." [Shiko Akidatul-Tahauijjah te Ibn Abil Izz, faqe 75]

Ibn Abdul-Barr ka thene:"Pasuesit e Fik’hut dhe Atharit ne vende te ndryshme kane rene dakord qe Ehlul-Kelam jane Ehlul Bida’ah uel Zaigh [pasues te risive e lajthitjeve]. Dhe ata nuk jane te konsideruar ne asnje menyre si pjese e dijetareve." [Transmeton Ibn Kudamah ne Burhan fij Bajanil Kur'an]

Imam Shafi’i [vdiq 204H] ka thene:"Sikur nje person te vihet ne prove me gjithçka qe Allahu ka ndaluar, perveç shirkut, eshte me mire sesa te merret me kelam [analogji e filozofi]. Ai gjithashtu kq thene:"Sikur njerezit ta dinin se [shkaterruese dhe joudhezuese] deshirat perfshihen ne analogji teologjike, do te largoheshin nga to ashtu siç largohen nga luani. Ai gjithashtu ka thene:"Kushdo qe mahnitet me analogjine teologjike, asnjehere nuk do te perparoje.” [Transmeton Ibn Kudamah ne Burhan fij Bajanil Kur'an]

Nje nga dijetaret e esh-Shash ka thene:"Çdo dituri perveç Kur'anit, hadithit dhe te kuptuarit te fese, eshte nje humbje kohe. Dhe Dituria eshte vetem ajo qe thuhet: ‘Hadethena/transmeton filani e filani,’ dhe çfare eshte pas kesaj s'jane veçse vesvese te Shejtaneve. Ebu Jusufi, shoqeruesi i Ebu Hanifes ka thene:"Kushdo qe kerkon dituri me kelam/filozofi, do te kthehet ne nje heretik te humbur." Dhe, Ahmed Ibn Hambel [vdiq 241H] ka thene:"Personi i filozofise asnjehere nuk do te perparoje. Dhe asnjehere nuk sheh nje person qe merret me filozofi veçse ne zemren e tij ka deshire per te bere zullum." [Te dy transmetimet nga Ebu Kudamah ne Burhan fij Bajanil Kur'an]

21. Dhe ai qe e ben kete [merret me filozofi] edhe neqoftese e arrin te verteten me fjalet e tij, nuk eshte prej Ehlis-Sunnetit, derisa te braktise kete menyre argumentimi e t’i nenshtrohet e te besoje atharin [transmetimet e Profetit nga sahabet e tij]. [20]

[20] Muhammed Ibn Sirin [vdiq 110H] ka thene:"Ata [sahabet dhe tabi’inet] e konsideronin vetveten ne rrugen e drejte per sa kohe qe ata kapeshin pas transmetimeve." Transmeton Lalika’i ne Shahr Usulil I’tikad nr.112. Abdullah Ibn Mubarek [vdiq 181H] ka thene:"E gjeta se gjithe çeshtja qendron tek Ittiba [te ndjekesh me nenshtrim e mesim hadithet]." [Transmeton Lalika’i ne Shahr Usulil I’tikad nr.113]

22. Dhe se Kur'ani eshte Fjala e Allahut. Nuk eshte i krijuar [21] Dhe ai nuk duhet te jete i dobet qe te thote se nuk eshte i krijuar dhe se Fjala e Allahut nuk eshte diçka e ndare nga Ai [jane nje teresi ne vetvete] dhe se as edhe nje gje e vetme prej tij eshte e krijuar.

[21] Shiko Sifatul-Kalam te Ibn Khuzaimah; et-Teuhid, faqe 136-165; el-Bejheki ne Esma ues-Sifat 1/299-322 dhe gjithashtu I’tikad faqe 94-110; el-Axhuri ne esh-Sheri’ah, faqe 75-96; rr-Rrad alel-Xhehmijah, faqe 132-170; el-Lalika’i ne Usulil I’tikad 2/212-312 dhe err-Rrad alel Bishr el-Maresi, faqe 464. [Gjithashtu lexo Mukhtasir as-Saua’ik el-Mursilah 2/277/332 te Ibn el-Kajjimit dhe Shahrut-Tahauijjah me parjen e Shakir, faqe 107-127]

23. Dhe te kesh kujdes nga ai qe ben risi [bidat] [22] ne kete çeshtje dhe thote se recitimi i tij i Kur’anit eshte i krijuar dhe te ngjashme me kete.

[22] Ndalesa per te bere debat me Ehlul Bid’ah eshte nje çeshtje qe kane rene dakord dijetaret e selefit, e po ashtu edhe te largohesh nga ta dhe nga mexhliset e tyre. Kadi Ebu Ja’la [vdiq 333H] ka thene ne Haxharul-Mubtadi, faqe 32:"Ka nje ixhma [renie dakord] ne mes te sahabeve dhe tabi’ineve rreth largimit dhe ndarjen nga bidatçinjte. Shiko kapitullin tete, "Ne Ndalesen e Uljes me Pasuesit e Bidatit, Degjimit te fjaleve te tyre, Debatimit me ta, Te braktisesh ata dhe ata qe shqoerohen me ta.”

24. Dhe kushdo qe heziton ne kete çeshtje dhe thote:"Nuk e di nese eshte i krijuar apo jo, por eshte fjala e Allahut," atehere ky person eshte bidatçi dhe eshte njelloj si ai qe thote qe eshte i krijuar.[23] Me te vertete eshte Fjale e Allahut e nuk eshte i krijuar [24].

[23] Shiko kapitullin tete per nje pershkrim te sproves qe Imam Ahmedi pati ne lidhje me kete çeshtje nga ana e khalifas el-Mu’tasim.

[24] Fjalet, "Me te vertete eshte Fjala e Allahut e nuk eshte e krijuar," nuk jane ne kopjen e Lalika’it ne Shahr Usulul I’tikad.

25. Te kesh besim ne Ru’jah [Allahu do te shihet nga besimtaret] ne Diten e Gjykimit ashtu siç eshte transmetuar ne hadithet e verteta [25].

[25] Shaikhul-Islam Ibn Tejmijjah [vdiq 728H] ka thene:'Dhe kjo çeshtje eshte nga parimet kryesore, dhe urrejtja e selefus-salih ndaj atyre qe e kundershtuan kete eshte e forte dhe e shpeshte. Dhe ata shkruajten shume libra rreth kesaj çeshtje." Maxhnu’ul Fetaua 2/469 Imam Axhuri [vdiq 360H] ka thene ne librin esh-Sheri’ah, faqe 275:"Dhe kuptimi i qarte i Kur’anit eshte se besimtaret do ta shohin Allahun, te Madheruarin, te Lartesuarin. Keshtu, te kesh besim ne kete eshte e detyrueshme dhe kushdo qe beson ne ate qe kemi permendur, atehere ka fituar pjesen e tij te miresise te dunja e akhiret. Dhe kush i mohon ato te gjitha qe kemi permendur dhe thote qe Allahu, i Madheruari e i Lartesuari, nuk do te shihet ne akhiret, ka mohur [ka bere kufr] dhe kush e mohon kete ka mohuar shume çeshtje te tjera, e te kesh besim ne to eshte e detyrueshme." Ai tha gjithashtu ne faqen 254, duke cituar Imam Ahmedin:"Kushdo qe thote qe Allahu i Madheruari nuk do te shihet, ai ka mohuar. Mbi te eshte mallkimi i Allahut dhe zemerimi i Tij, kushdo qofte prej njerezve." Gjithashtu ne faqe 255, ai transmeton nga Ebu Daud es-Sixhistani:"Degjova Ahmed Ibn Hambelin duke thene:"Kur diçka u permend para tij rreth parjes se Allahut [ne akhiret], ai u nxeh dhe tha:"Kushdo qe thote se Allahu i Lartesuar nuk do te shihet, ai eshte kafir [pabesimtar]."

26. Dhe se Profeti, salallahu alejhi ue selam, e pa Zotin e tij [26] ashtu siç eshte transmetuar nga i Derguari i Allahut dhe eshte e qarte dhe e vertete.

[26] Selefet kane patur mendime te ndryshme rreth parjes se Zotit nga Profeti salallahu alejhi ue selam. Aishah dhe Ibn Mes’udi e kane kundershtuar e nje grup tjeter e ka pohuar, ndermjet tyre Ibn Abbasi. Abdurr-Rrazaku ka transmetuar nga Ma’mari se el-Hasani eshte betuar se profeti, salallahu alejhi ue selam, e ka pare Zotin e tij. Dhe Ibn Khuzaimah transmeton nga Uruah Ibn ez-Zubejr se ai e ka pohuar dhe behej i ashper me te kur kundershtimi i Aishes iu permendte atij. Dhe te gjithe shoqeruesit e Ibn Abbasit kane transmetuar te ngjashme me kete. Ka’b el-Ahbar ishte kapur pas ketij mendimi ashtu si ez-Zuhri dhe shoku i tij Ma’mari, dhe te tjere. Eshte gjithashtu edhe mendimi i el-Eshariut. Ata pas kesaj kane kundershtime - e pa ai me syte e tij apo me zemer? el-Hafidh Ibn Haxhr [vdiq 851H] ka thene:"Transmetimet e Ibn Abbasit kane ardhur jo te qarta kurse te tjeret jane te qarte. Keshtu, eshte e detyrueshme te kuptojme transmetimet e pergjithshme [te Ibn Abbasit] ne driten e transmetimeve te qarta [nga Aishah dhe Ibn Mes’udi]... "Pastaj ai permend transmetimet e paqarta qe flasin per shikim [me sy] dhe transmetimet e qarta qe permendin se shikimi ishte i zemres [jo i syrit]. Pastaj ai tha:"Keshtu, eshte me mundshme te biem dakord se mohimi i Aishes eshte per shikimin me sy dhe se vertetimi eshte per shikimin me zemer..." [Fet’hul-Bari 8/608]

Une them [autori i librit]:"Eshte e mundshme qe te behet konsensus ndermjet thenieve te Ibn Abbasit dhe Aishes, ne ate menyre qe Ibn Abbasi flet per shikimin e profetit, salallahu alejhi ue selam, ndoshta ne gjume, dhe ka mundesi qe profeti, salallahu alejhi ue selam, e po Zotin e tij ne gjume, e ky eshte nje shikim i vertete gjithashtu [duke ditur se enderrat e profeteve jane te verteta], dhe jo se ai e pa Zotin ne Naten e Miraxhit. Dhe se Aishah kundershtoi vetem mendimin se Profeti, salallahu alejhi ue selam, e pa Zotin ne naten e Miraxhit kur ai ishte zgjuar dhe ajo nuk e mohon se ai e pa Ate ne gjume. Ajo mohon vetem mendimin se e pa kur ishte zgjuar. E neqoftese eshte keshtu, atehere nuk ka asnje kundershtim [ndermjet transmetimeve] dhe falenderimet i takojne vetem Allahut, Zotit te boterave, e Allahu e di me se miri." Shiko gjithashtu Shahr Usulul I’tikad te Lalika’i 93/512, es-Sunnah 1/181 dhe es-Sifat te Makdisit, faqe 109-111; e ka transmetuar Katadah [27] nga Ikrimah [28] nga Ibn Abbasi. Dhe el- Hakam Ibn Iban [29] e transmetoi nga Ikrimah nga Ibn Abbasi. Gjithashtu Ali Ibn Zejdi [30] e transmeton nga Jusuf Ibn Mahran [31] nga Ibn Abbasi [32].

[27] Ai eshte Katadah Ibn Da’amah Ibn Katadah es-Sadusi, Ebul-Khattab el-Basri. Ai eshte thikah [nje transmetues i besueshem e i drejte] Eshte thene se ai ka lindur i verber. [Shiko et-Takrib 2/123]

[28] Ai eshte Ikrimah Ibn Abdullah, sherbetori i Ibn Abbasit , me origjine berbere. Ai eshte thikah thabah [nje transmetues i sakte, i drejte e i vertete] nje dijetar tefsiri. Ai vdiq ne vitin 107H dhe eshte thene se ka vdekur pas kesaj date, ashtu siç transmetohet ne et-Takrib 1/190. [Shiko el-Kashif 2/241]

[29] Ai eshte el-Hakam Ibn Iban el-Udni, Ebu Isa. Ai ishte saduk [i besueshem] dhe ‘abid [adhurues] dhe ai ka bere auham [gabime ne transmetimet e tija]. [Shiko et-Takrib 1/190 dhe el-Kashif 1/181]

[30] Ai eshte Ali Ibn Zejd Ibn Xhad’an, et-Tejmi, el-Basri dhe ai eshte daif [i dobet]. Shiko et-Takrib 2/37, Tahdhibut-Tahdhib 7/322-324, el-Mugni fid-Du’afa 2/448, el-Kashif 2/248.

[31] Ai eshte Jusuf Ibn Mahran el-Basri dhe ai nuk eshte Ibn Mahik. Shiko et-Takrib 2/37, Tahdhibut-Tahdhib 7/322-324, el-Mugni fij Du’afa 2/448 dhe el-Kashif 2/248.

[32] Imam Ahmedi e transmeton hadithin ne Musnedin e tij 1/285-290, ashtu edhe Axhuri ne esh-Sheri’ah, faqe 491-494; et-Tabari ne Tefsirin e tij 11/28/31, Ibn Abi Aasim ne es-Sunnah, faqe 433-440; el-Bejheki ne el-Esma uel Sifat 2/1898, el-Lalika’i ne Shahr Usulul I’tikad, faqe 904 dhe Ibn Khuzaimah ne et-Teuhid, faqe 200, nga Ibn Abbasi.

27. Dhe hadithet, ne anen tone, duhet te merren me kuptimin e qarte [ala dhahiri] [33], ashtu siç kane ardhur nga Profeti, salallahu alejhi ue selam. Dhe te merresh me analogji [kelam] rreth tyre eshte bidat. Por ne kemi besim ne to, ne kuptimin e qarte te tyre dhe nuk debatojme me askend rreth tyre.

[33] Shiko kapitullin kater: Te pohosh Cilesite e Allahut me kuptimin e tyre te qarte [ala dhahir] dhe te vertete [hakiki] dhe nje kundershtim ndaj atyre qe thane se rruga e Selefeve ishte Tafuidh [largim nga Mufauidah].

28. Dhe te kesh besim ne Peshoren [el-Mizan] ne Diten e Gjykimit, ashtu siç ka ardhur ne hadith:"Nje rob do te peshohet ne Diten e Gjykimit dhe ai nuk do te jete i rende as sa nje krah mize." [34]

[34] Ky eshte kuptimi i hadithit:"Nje njeri i shendoshe, qe ha e pi shume, do te peshohet dhe ai nuk do te jete i rende, perpara Allahut [ne Diten e Gjykimit], as sa krahu i nje mize." Ai, salallahu alejhi ue selam, recitoi:"E Ne nuk do t’i japim asnje peshe ne Diten e Gjykimit." Suratul-Kehf 18:105 [Transmetohet nga Bukhari nr.4729 dhe Muslimi nr.2785].

29. Dhe se veprat e robit do te peshohen ashtu siç eshte transmetuar ne hadithe. Te kesh besim ne te dhe te pohosh te verteten e saj dhe te braktisesh ate qe e mohon ate [mizanin] dhe te braktisesh debatin me te.

30. Dhe se Allahu [Tebarek ue Teala] [35], do te flase me roberit e Tij ne Diten e Gjykimit, pa patur ndermjetes ne mes Atij dhe atyre [36]. Te kesh besim ne kete dhe te pohosh vertetesine e kesaj.

[35] Keshtu eshte ne kopjne e Lalika’it, e ne kopjen e el-Albanit eshte vetem "Teala."

[36] Ne baze te hadithit te transmetuar nga Adi Ibn Hatim:"Nuk ka asnje prej jush veçse Allahu do t’i flase ne Diten e Gjykimit, pa patur ndermjet Tij e atij [robit] asnje ndermjetes, perkthyes. Ai do te shikoje ne te djathte e nuk do te shohe veçse çfare ka pergatitur [veprat e tija], e do te shikoje ne te majte e nuk do te shohe veçse çfare ka pergatitur [veprat e tija], dhe do te shikoje perpara e do te shohe Xhehennemin perpara tij. Keshtu, kush mundet ta shpetoje fytyren e tij prej zjarrit, qofte edhe me gjysem hurme, le ta beje kete." [Transmeton Bukhari nr.1413, 3595, 6539, 7443 dhe 7512; Muslim nr.1016, Tirmidhi nr.2415, Ibn Maxhah nr.1843, Ahmedi ne Musnedin e tij 4/256-377, dhe te tjere]

31. Te kesh besim ne Haudin [burimin] [37] dhe se eshte nje burim per Profetin, salallahu alejhi ue selam, ne Diten e Gjykimit. Ummeti i tij do te vije te pije prej tij, dhe madhesia e tij eshte sa udhetimi nje muaj. Gotat e tij jane te njejte ne numer me yjet ne qiell, dhe kjo eshte ne perputhje me transmetimet e verteta, nga me shume se nje ane.

[37] el-Kurtubi tha ne el-Mufham, duke rene dakord e ndjekur el-Kadi Ijjadin:"Ndermjet gjerave qe jane te detyrueshme mbi çdo person te shendoshe te dije dhe te besoje, eshte se Allahu i ka dhene ne veçanti Profetit te Tij [Muhammedit salallahu alejhi ue selam] el-Haudin [Burimin]. Emri, cilesite dhe pija e tij jane bere te ditura ne hadithet e njohura dhe shuma e tyre [haditheve] japin nje dituri te qarte dhe te prere. Meqenese keto hadithe jane transmetuar nga me shume se 30 sahabe. Ne dy Sahihet [Bukhari dhe Muslim] jane transmetuar nga me shume se 20 sahabe dhe pjesa qe mbetet eshte transmetuar nga te tjeret, dhe hadithet jane te verteta kurse transmetuesit e tyre jane te njohur. Dhe, nje numer i madh tabi’inesh i transmetojne keto hadithe nga sahabet dhe numri i tyre shtohet edhe me tej."

32. Te kesh besim ne denimin e varrit [38] dhe se ky Ummet do te vihet ne sprove ne varret e tyre dhe do te pyeten per Imanin e Islamin, rreth "Kush eshte Zoti Yt?", "Kush eshte Profeti Yt?"

[38] Sufjan Ibn Ujainah [vdiq 197H] ka thene:" Sunneti eshte 10 [pika]. Kushdo qe i ka pranuar ato ka plotesuar Sunnetin dhe kushdo qe braktise ndonjeren prej tyre ka braktisur Sunnetin..." dhe ndermjet tyre ai permend "denimin e varrit..." [el-Lalika’i ne Sharh Usulil I’tikad, nr.312]

Imam Shafi’i [vdiq 204H] ka thene:"Me te vertete denimi i varrit eshte nje fakt, dhe se do te pyeten ata ne varre." [Manakibush-Shafi’i i Bejhekiut 1/415]

Imam et-Tahaui [vdiq 321H] ka thene:"Ky eshte nje pershkrim i akides se Ehlis-Sunnah uel Xhema’ah ne rrugen e dijetareve te kesaj feje: Ebu Hanifah en-Nu’man, Ibn Thabit el-Kufi, Ebu Jusuf Ja’kub Ibn Ibrahim el-Ensari dhe Ebu Abdullah Muhammed Ibn el-Hasan el-Shajbani, dhe besimi i tyre qe ata kishin ne lidhje me bazat e kesaj feje dhe akideja e tyre per Zotin e boterave...," e vazhdoi e tha:"Ne besojme tek Engjelli i vdekjes qe ka per detyre per te marre shpirtrat e te gjitheve dhe ne denimin e varrit per ate qe e meriton." [Akidatul Tahauijjah, nr.79-80]

Imam Axhuri [vdiq 360H] ka thene:"Kapitulli "Vertetimi dhe besimi ne denimin e varrit," ne te cilin ai sjell shume hadithe nga Bukhari dhe Muslim dhe e mbyll kapitullin duke thene:"Dhe si eshte gjendja e atyre qe i mohojne keto hadithe, veçse ata kane humbur rrugen ne nje humbje te madhe." [esh-Shari’ah e Axhurit, faqe 358-364]

Dhe selefet kane rene dakord se Pyetjet dhe Denimi i Varrit jane fakte te verteta dhe nje realitet i qarte. Dhe te tjere ndermjet tyre qe aprovojne dhe permendin ne librat e tyre te akides, duke perfshire besimin e tyre dhe bindje te plote me zemer jane: Ebu Daud [vdiq 275H], Ibn Kutajbah [vdiq 278H], Abul Hasan el-Eshari [vdiq 324H], Ibn Ebi Hatim [vdiq 327H], Imam el-Barbahari [vdiq 329H], Imam Lalika’i [vdiq 418H], Imam el-Bejheki [vdiq 458H], Imam en-Neueui [vdiq 676H], el-Kurtubi [vdiq 671H], e shume te tjere.

Imam el-Bejheki ka bere nje liber rreth besimit ne denimin e varrit. Ai ka mbledhur te gjitha hadithet ne lidhje me denimin e varrit dhe çfare eshte ne lidhje me te. Eshte botuar me titullin Ithbat Adhabil Kabr ue Su’adil Melikejn. Imam Ibn Rexhebi [vdiq 795H] ka nje liber rreth denimit te varrit me titull Ahualul Kubur. [Shiko gjithashtu et-Tedhkirah te Imam Kurtubiut]

33. Dhe se Munkeri dhe Nekiri [dy engjejt] do te vijne tek ai ne menyren qe Allahu deshiron dhe ne menyren qe Allahu ka urdheruar. Te kesh besim ne ta dhe te pohosh vertetesine e tyre.

34. Te kesh besim ne ndermjetesimin [shefa’at] e Profetit [39] dhe te kesh besim se disa njerez do te nxirren nga Zjarri pasi te digjen ne te e te behen shkrumb e hi. Do te urdherohet qe ata te vendosen ne lumin para deres se Xhennetit, ashtu siç eshte transmetuar ne hadithe, ashtu siç deshiron Allahu dhe ashtu siç ka urdheruar Allahu. Me te vertete, duhet te kesh besim ne te dhe te aprovosh vertetesine e tij.

[39] Ndermejtesimi i Profetit tone, salallahu alejhi ue selam, eshte i shume llojshem:

i Ndermjetesimi i madh qe, ne mes te gjithe vellezerve te tij nga Profetet e te Derguarit, eshte e veçante per Profetin tone dhe kjo ndodh kur Allahu te vije e Dita e Gjykimit te filloje.
i Ndermjetesimi i tij per ata njerez qe kane veprat e mira e te keqija te barabarta. Keshtu ai do te ndermjetesoje qe ata te hyjne ne Xhennet.
ii Ndermjetesimi i tij per nje grup njerezish qe jane urdheruar te hyjne ne Xhehennem, e ai do te ndermjetesoje qe ata te mos hyjne ne te.
iv Ndermjetesimi i tij per ata qe kane hyre ne Xhennet, qe grada e tyre te rritet me shume sesa qe ata e kane merituar nga veprat e tyre te mira.
v Ndermjetesimi i tij per nje grup njerezish qe te hyjne ne Xhennet pa dhene llogari.
vi Ndermjetesimi i tij per lehtesimin e denimit per ata qe e meritojne, ashtu siç eshte rasti me xhaxhain e tij, Ebu Talibin, qe denimi i tij te lehtesohet.
vi Ndermjetesimi i tij qe te gjithe besimtaret te hyjne ne Xhennet.
vii Ndermjetesimi i tij per ata qe kryejne gjynahe te medha, nga ata qe kane hyre ne Xhehennem, qe ata te dalin prej tij. Shiko Shehrut-Tahauijjah te Ibn Abil Izz [vdiq 792H].

35. Te kesh besim se Mesihud Dexh-xhal do te vije [40] e do te kete te shkruar ne mes te dy syve, "Kafir". Dhe te kesh besim ne hadithet qe kane ardhur ne lidhje me te. Dhe te kesh besim se do te ndodhe.

[40] Shiko transmetimet rreth Dexh-xhalit ne esh-Sheri’ah te Axhurit, faqe 372; en-Nihajah te Ibn Kethirit, faqe 52-93; Shahrut-Tahauijjah, faqe 486; Lauami’ul Enuar 2/86, dhe et-Tedhkirah te Imam Kurtubiut, faqe 344-380 me kontrollin tone [te autorit].

36. Te kesh besim se Isa [Ibn Merjem] [41] do te zbrese e do ta vrase ate ne hyrjen e Ludd-it [42].

[41] Kjo eshte nje shtese ne kopjen Usulul I’tikad 1/159 dhe ne kopjen e sheikh el-Albanit.

[42] Luddi eshte nje qytet-aeroport ne Palestine, rreth dy milje larg er-Ramlah. Shiko gjithashtu hadithin e Muslimit nr.2137, Ebu Daud nr.4321, et-Tirmidhi nr.2240, Ibn Maxhah nr.4075, Ahmedi ne Musnedin e tij 4/181-182 dhe gjithashtu el-Axhuri ne esh-Sheri’ah, faqe 386. Dhe hadithet ne lidhje me zbritjen e Isait, alejhis-selam, afer mbarimit te kohes [botes] jane te nivelit Muteuatir. [Shiko et-Tesrih Bima Teuatara min Nuzulil Mesih]

37. Dhe se Besimi [Imani] eshte fjale e vepra, rritet e zvogelohet [43] ashtu siç eshte transmetuar ne hadith:"Besimtari me i plote ne iman eshte ai qe eshte me edukate me te mire." [44]

[43] el-Lalika’i [vdiq 418H] e transmeton ne Shahr Usulul I’tikad Ehlis-Sunnah 5/958, se Abdurr-Rrazaku [es-San’ani] ka thene:"Kam takuar 62 dijetare e ndermjet tyre: Ma’mar, el-Auzai, eth-Theuri, el-Ualid Ibn Muhammed el-Kurejshi, Jezid Ibn es-Sa’sib, Hammad Ibn Selemah, Hammad Ibn Zejd, Sufjan Ibn Ujainah, Shu’ajb Ibn Harb, Uaki Ibn el-Xherrah, Malik Ibn Enes, Ibn Ebi Lajla, Ismail Ibn Ajjash, el-Ualid Ibn Muslim dhe te tjere qe nuk i kam permendur te gjithe; ata kane thene:"Imani eshte e folura dhe vepra, rritet e zvogelohet."

[44] Transmeton Ebu Daud nr.4682, et-Tirmidhi nr.1162, Ahmedi ne Musnedin e tij 2/25, 472 dhe 527; ed-Darimi nr.2792, Ibn Hibbani ne Sahihun e tij nr.1926, dhe te tjere. Zinxhiri i transmetimit te tij eshte i vertete, shiko es-Sahihah te el-Albanit.

38. Dhe kush ka braktisur namazin [es-salah] ka bere kufr. Nuk ka asnje nga veprat, qe neqoftese e braktis ben kufr, perveç namazit. Kushdo qe e braktis ate eshte kafir, dhe Allahu e ka bere vrasjen e tij te lejueshme." [45]

[45] Shiko es-Salatu uel Hukmu Tarikiha te Ibn Kajjim el-Xheuzijjah, faqe 9-19.

39. Dhe me i miri i ketij Ummeti pas Profetit, salallahu alejhi ue selam, eshte Ebu Bekr es-Siddiku [46] pas tij Umer Ibn el-Khattabi [47] pastaj Uthman Ibn Affani [48].

[46] Ai eshte me i miri i njerezve pas te Derguarit te Allahut. Abdullah Ibn Uthman, ai eshte Ebu Kahafah Ibn Amir Ibn Amir Ibn Ka’b Ibn Sa’d Ibn Teim Ibn Merrah, el-Kurejshi, et-Tejmi Ebu Bekr Siddiku, pasuesi [khalifi] i te Derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam, dhe shoku i tij kur ishin ne shpelle. [Shiko Tehdhibul Kemal 5/282-283]

[47] Ai eshte Emirul Mu’minin [Prijesi i besimtareve], Umer Ibn el-Khattab Ibn Nufejl Ibn Abdul’Uzza Ibn Rijah Ibn Abdullah Ibn Kurt Ibn Razzah Ibn Adi Ibn Ka’b el-Kurshi, el-Adaui. Ai ra shehid ne muajin e Dhul hixh-xhes ne vitin 33H dhe ai ishte khalife per 10 vjet e gjysem. [Shiko et-Takrib 2/54]

[48] Ai eshte Emirul Mu’minin, Uthman Ibn Affan Ibn Abil’Aas Ibn Umajjah Ibn Abd Shamsil-Emeui, Dhun-Nurejn, nga ata te paret ne besim [es-sabikun el-aualun]. Nje nga kater khalifet dhe nje nga ata qe i eshte dhene pergezimi me Xhennet. Ai ra shehid ne vitin e Dhul Hixhes, pas namazit te Kurban Bajramit ne vitin 35H. Khalifeti i tij zgjati 2 vjet dhe ai ishte 80 vjeç. Dhe eshte thene se ishte me shume a me pak se kaq. [Shiko et-Takrib 2/12]

40. Ne i japim perparesi ketyre te treve ashtu siç sahabet e Rresulullahit, salallahu alejhi ue selam, i dhane perparesi atyre. Ata [sahabet] asnjehere nuk u kundershtuan rreth kesaj çeshtjeje [49].

[49] Allamah Siddik Hasan Khan [vdiq 1307H] tha:"... e kushdo qe flet keq kundra cilido prej khalifeve, atehere ai eshte me i humbur se mushka e babait te tij." [Katfuth-Thamr fij Bajani Akidati Ehlil Athar]

41. E pas ketyre te treve, pese sahabet e Shuras: Ali Ibn Ebi Talib [50] ez-Zubejri [51] Talhah [52], Abdurr-Rrahman Ibn Auf [53] dhe Sad Ibn Ebi Uakkas [54] dhe secili nga ata kishte merite per t’u bere khalif dhe secili nga ata ishte imam [prijes].

[50] Ai eshte Emirul Mu’minin Ali Ibn Ebi Talib Ibn Abdul-Muttalib Ibn Hashim, el-Hashimij, kusheriri i te Derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam, dhe burri i vajzes se tij, nga te paret ne fe. Ka mundesi qe ai ka qene i pari qe ka pranuar Islamin. Ai eshte gjithashtu nje nga te dhjetet qe i eshte dhene pergezimi me Xhennet. Ai vdiq ne muajin e Ramadanit ne vitin 40H dhe ai ishte, sipas mendimit te dijetareve, njeriu me i mire i bijve te Ademit qe kane jetuar ne ate kohe, sipas konsensusit te Ehlis-Sunnetit. Ai ishte 63 vjeç [kur vdiq], ashtu siç permendet ne et-Takrib 2/39.

[51] Ai eshte ez-Zubejr Ibn el-Auam Ibn Khualid Ibn Asad Ibn Abdul’Uzza Ibn Kusai Ibn Kilab, Ebu Abdullah el-Kurejshi, el-Asadi, nje nga te dhjetet te pergezuar me Xhennet. Ai eshte vrare ne "diten e devese" ne vitin 36H. [Shiko et-Takrib 1/259]

[52] Ai eshte Talhah Ibn Ubejdullah Ibn Uthman Ibn Amr Ibn Ka’b Ibn Sad Ibn Temim Ibn Marrah et-Tejmi, Ebu Muhammed el-Medeni, nje nga te dhjetet te pergezuar me Xhennet. Ai ra shehid ne "diten e devese" ne vitin 36H ne moshen 63 vjeç. [Shiko et-Takrib 1/379]

[53] Ai eshte Abdurr-Rrahman Ibn Auf Ibn Abd-Auf Ibn Abdul-Harith Ibn Zehrah, el-Kurejshi, ez-Zuhri, nje nga te dhjetet te pergezuar me Xhennet dhe nje nga te paret ne Islam. Ai vdiq ne vitin 32H e ka edhe mendime te tjera rreth kesaj. [Shiko et-Takrib 1/494]

[54] Ai eshte sahabi i nderuar Sa’d Ibn Ebi Uakkas Ibn Malik Ibn Uahajb Ibn Abd-Menaf Ibn Zehrah Ibn Kilab ez-Zuhri, Ebu Is’hak, nje nga te dhjetet te pergezuar me Xhennet dhe i pari qe ka hedhur shtizen ne rruge te Allahut. Ai vdiq ne el-Akik ne vitin 55H ashtu siç eshte e ditur mire, dhe ai ishte i fundit nga ata te pergezuar me Xhennet qe vdiq. [Shiko et-Takrib 1/290]

42. Ne lidhje me kete çeshtje ne marrim hadithin e Ibn Umerit [55]:"Ne konsideronim kur Profeti, salallahu alejhi ue selam, ishte gjalle e sahabet e tij te shumte: Ebu Bekri [i pari], pastaj Umeri, pastaj Uthmani e pastaj ne heshtnim." [56]

[55] Ai eshte sahabi i famshem, Abdullah Ibn Umer Ibn el-Khattab el-Adaui, Ebu Abdurr-Rrahman. Ai ishte nje nga njerezit me te zellshem e te forte ne pasimin e haditheve [Sunnetit te Profetit, salallahu alejhi ue selam] dhe ishte nga sahabet e pasur e bujare. Ai vdiq ne fund te vitit 73H ose ne fillim te vitit tjeter sipas radhes. [Shiko et-Takrib 1/435]

[56] Transmeton Bukhari nr.3655 dhe 3697, Ebu Daudi nr.4627 dhe 4628, et-Tirmidhi nr.3707, Ibn Maxhah nr.106, dhe te tjere.

43. E pas pese sahabeve te Shuras jane njezerit qe luftuan ne Bedr prej Muxhahirineve. Pastaj kush luftoi ne Bedr prej Ensareve nga sahabet e te Derguarit te Allahut, secili ne pozite sipas hixhras [emigrimit] dhe perparesise [ne fe, kush hyri ne Islam ne fillim].

44. Pastaj me te miret e njerezimit pas ketyre [qe u permenden me siper] jane sahabet e te Derguarit te Allahut, gjenerata ne te cilen ai u dergua. Kushdo qe e shoqeroi ate per nje vit, nje muaj, nje dite, nje ore, ose vetem sa e pa ate, atehere ai eshte prej sahabeve [57]. Shoqerimi eshte ne varesi te qendrimit me te, dhe pati perparesi duke qene me te, duke degjuar prej tij e duke e vezhguar ate. [58]

[57] Ibn el-Medini [vdiq 234H] ka thene:"Kushdo qe e shoqeroi Profetin, ose e pa ate, sikur edhe nje nje ore te dites, atehere ai eshte nga sahabet e Profetit, salallahu alejhi ue selam." Dhe nxenesi i tij, Imam Bukhari, ka thene:"Kushdo qe e shoqeroi Profetin, ose e pa ate, nga mesi i muslimaneve, eshte prej sahabeve." [Sahih Bukhari 7/1 ne Fet’h]

[58] Ne kopjen e Albanit, "… dhe i hodhi nje shikim atij."

45. Keshtu, me te afert ne shoqerim me te jane me te persosur sesa gjenerata qe nuk e pa ate, edhe nese ata [gjenerata qe nuk e pa profetin] e takuan Allahun me te gjithe punet e mira. Perveç kesaj, ata qe e shoqeruan Profetin, e pane ate dhe degjuan prej tij jane superiore.

46. Dhe kushdo qe e pa ate me syte e tij dhe besoi ne te, qofte edhe per nje ore [59] [kjo i referohet shikimit, jo besimit], eshte me i mire, per shkak te shoqerimit qe i beri Profetit, sesa tabi’inet edhe ne qoftese tabi’inet kryen çdo veper te mire.

[59] Ne kopjen e sheikh el-Albanit, fjalet "Dhe kushdo qe e pa ate" deri tek "qofte edhe sikur per nje ore," nuk jane te pranishme.

47. Dhe te degjosh e t’i bindesh udheheqesve [a’immah] dhe Emirul Mu’minin-it, qofte ai i drejte ose mekatar, nga ata qe vijne ne pushtet me khilafet, ndaj kujt njerezit jane bashkuar dhe jane te kenaqur me te.

48. E gjithashtu [te degjosh e t’i bindesh] atij qe luftoi kundra njerezve derisa u be khalife dhe u emerua Emirul Mu’minin.

49.Te marresh pjese ne beteja se bashku me prijesit [umara], qofshin ata te mire ose mekatare, eshte e perjetshme [dhe eshte operative] deri ne Diten e Gjykimit. Nuk duhet te braktiset asnjehere. [Gjithashtu] Ndarja e plaçkes se luftes dhe vendosja e udheheqesve [a’immah] qe te vejne ne praktike denimet e ligjet [hudud] jane te perjetshme. Nuk eshte e lejueshme per askend qe te ngrihet kundra tyre [prijesve] e as te kundershtoje ata. [60]

[60] Shiko kapitullin pese: Konsensusi i Selefeve nga sahabet e te Derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam, ne ndalesen qe te kundershtosh udheheqesit, qofshin ata te mire apo mekatare - Nje kundershtim ndaj Hauarixheve.

50. Gjithashtu, t’ia japesh sadakane atyre [udheheqesve] eshte efektive dhe e dobishme perhere. Kush ia jep sadakane atyre, kjo i mjafton atij [e ka kryer detyren e vet], qofte ai i mire ose mekatar.

51. Dhe te falesh namazine xhumu’ase pas tij [udheheqesit] dhe kunder çdokujt qe ai vendos ne pozite eshte e lejueshme dhe e persosur, dhe eshte dy rekate [namazi]. Kushdo qe i perserit ato [pasi eshte falur pas imamit] eshte bidatçi nga ata qe kane braktisur hadithet, dhe nje kundershtar i Sunnetit. Ai nuk merr asnje shperblim nga miresia e namazit te xhumu’ase, nese nuk pranon dhe mendon se namazi duhet falur pas kryetareve, kushdo qe te jene ata, qofshin te mire ose mekatare.

52. Keshtu, Sunneti eshte qe te fale dy rekate me ta. [Kushdo qe i perserit eshte bidatçi] [61], dhe ta kuptoje se ato jane te persosura e te plotesuara, dhe te mos kete asnje dyshim ne zemren e tij rreth kesaj.

[61] Ne Usulul I’tikad 1/161 "... qe te falesh... dhe qe ate te kuptoje..." Çfare eshte ne mes te pikave eshte nje shtese nga Usulul I’tikad, 1/161 dhe ne kopjen e Albanit ".. e ai falet " ".. e ti te kuptosh..."

53. E kush ngrihet kunder udheheqesve te muslimaneve, pasi njerezit kane rene dakord me te dhe jane bashkuar pas tij, pasi ata e kane aprovuar khilafetin e tij, ne çfaredo forme te kete qene khilafeti i tij, me kenaqesine ose me pranimin e tij, ose me anen e forces se ushtruar nga ai, atehere ky kryengrites ka kundershtuar muslimanet, dhe ka kundershtuar hadithet e te derguarit te Allahut [62] Dhe nese ndonje nga ata qe u ngriten kunder udheheqesit vdese, ai ka vdekur me vdekjen e injorances.

[62] Shiko kapitullin pese: Konsensusi i Selefeve nga sahabet e te Derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam, ne ndalesen qe te kundershtosh udheheqesit, qofshin ata te mire apo mekatare - Nje kundershtim ndaj Hauarixheve.

54. E te vrasesh ate qe eshte ne pushtet nuk eshte e lejueshme, dhe nuk eshte e lejueshme per asnje nga njerezit qe te ngrihet kunder tij [udheheqesit]. Kushdo qe e ben kete eshte bidatçi dhe jo ne rrugen e Sunnetit, e as ne rrugen e drejte. [63]

[63] Sheikhul Islam Ibn Tejmijjah [vdiq 728H] ka thene:"Njerezit kane mendime te ndryshme dhe jane kundershtuar ne lidhje me ate qe eshte ne pushtet, qofte i mire apo mekatar. A duhet te jete bindja ne çfaredo qe ai urdheron ne bindje ndaj Allahut dhe jane ne vendimet qe ai merr ne lidhje me pushtetin dhe me ndarjen e sadakase? Apo, nuk duhet te jete bindja ne çfaredo qe ai vendos ne lidhje me pushtetin, ndarjen e sadakase? Apo, ka nje dallim ne mes te Imamit te te gjithe muslimaneve dhe nje gjykatesi apo njerez te ngjashem me kete [qe jane me te ulet ne pozite]? Ka tre thenie:"Me e dobeta e tyre me Ehlis-Sunnetin eshte thenia, "Te kundershtosh çdo urdher, pushtet dhe ndarjen e sadakase se tij etj..." Dhe me e sakta e tyre me Ehlis-Sunnetin, me dijetaret dhe me gjyqtaret eshte thenia e pare, "Se duhet te kete bindje te plote ndaj tij ne çfaredo qe ai urdheron ne lidhje me bindje ndaj Allahut dhe ne lidhje me vendimet qe ai merr ne lidhje me pushtetin dhe ndarjen e sadakase. Dhe kjo eshte çeshtja edhe me gjyqtarin injorant dhe zullumqar - gjykimet e tij dhe urdherat me ndarjen e sadakase etj., kur eshte e drejte duhet te kryhen ne perputhje me theniet e shumices se fukahave [gjyqetareve].” [Minhaxhus-Sunnah 3/390]

55. Te luftosh kundra hajduteve dhe kryengritesve eshte e lejuar. Kjo eshte kur ata shkojne kundra nje personi e pasurise se tij. Eshte e lejuar per te qe te luftoje e te mbroje vetveten dhe pasurine e tij dhe te kundershtoje [hajdutet dhe rebelet] per te ndihmuar vetveten e pasurine e tij me çfaredo menyre qe ka mundesi.

56. Por nuk eshte e lejueshme per te, qe kur ata ikin ose largohen prej tij, t’i ndjeke ata. As nuk duhet te ndjeke gjurmet e tyre dhe nuk eshte e lejueshme kjo per askend perveç per Imamin [64] dhe ata qe jane ne detyre ndaj muslimaneve.

[64] Ne Usulul I’tikad "... eshte detyre e Imamit."

57. Detyra e tij eshte vetem te mbroje vetveten dhe pasurine e tij dhe duhet te kete nijjet, qe kur i gjuan ata te mos vrase askend. Por, nese e vret ate [ndonjerin nga hajdutet] ne beteje e siper, atehere Allahu do ta beje ate qe eshte vrare larg [65] [Vetes se tij dhe miresive]. E nese ai vete eshte vrare ne kete gjendje, duke mbrojtur veten dhe pasurine e tij, atehere shpresoj ne shehidllek [deshmoresi] per te, ashtu siç qendron ne hadith.

[65] Ne hadithin e transmetuar nga Ebu Hurejra qe tha:"Nje njeri erdhi tek i derguari i Allahut, salallahu alejhi ue selam, dhe tha:"O i Derguari i Allahut, si mendon nese nje njeri vjen qe te marre pasurine time? Ai, salallahu alejhi ue selam, tha:"Mos ia jep pasurine tende atij." Ai tha:"Po nese me lufton? Ai, salallahu alejhi ue selam, u pergjigj:"Atehere, luftoje ate." Ai perseri tha:"Çfare mendon nese une vritem?" Ai, salallahu alejhi ue selam, ia ktheu:"Ti do te jesh deshmor [shehid]." Ai tha:"Po nese une e vras ate?" Ai, salallahu alejh ue selam, tha:"Ai do te shkoje ne Xhehennem." [Sahih Muslim nr.259]

58. Dhe te gjithe hadithet rreth kesaj teme kane urdheruar qe te luftosh ate [hajdutin] por jo ta vrasesh ate, as qe te ndjekesh ate, as qe ta vrasesh nese eshte rrezuar ne toke i plagosur.

59. Dhe nese e ze ate rob, as nuk duhet ta vrase as nuk duhet te kryeje denimin e pershkruar, por ai duhet ta ngreje çeshtjen tek kushdo qe Allahu i ka dhene pushtet, qe ai te gjykoje ne kete çeshtje.

60. Dhe ne nuk deshmojme per asnje pjestar te kibles, ne baze te nje vepre qe ka bere, se ai eshte banor i Xhennetit apo Xhehennemit. Ne kemi shprese per te mirin dhe kemi frike per te, dhe ne kemi frike per te keqen e mekatarit dhe shpresojme ne Meshiren e Allahut per te. [66]

[66] Shpjeguesi i Akidatut-Tahauijjah, Ibn Abil Izz [vdiq 792H], ka thene ne faqe 378:"Ne nuk themi per ndonje person te veçante nga pjestaret e Kibles, se ai eshte banor i Xhennetit apo banor i Xhehennemit, perveç atij rreth te cilit el-Emini [i besueshmi - Profeti] na ka lajmeruar, qe ai eshte banor i Xhennetit, si per shembull te dhjetet e pergezuar me Xhennet. Dhe ne themi:"... se kushdo qe Allahu do qe te hyje ne Xhehennem nga njerezit qe kane kryer mekate te medha, pa dyshim do te hyje ne Xhehennem dhe se ai do te dale nga Xhehennemi me ndihme te atyre qe kane te drejten e ndermjetesimit...," dhe ne duhet te heshtim per te thene diçka te tille per nje person te veçante. Keshtu ne nuk deshmojme se ai do te hyje ne Xhennet, as qe do te hyje ne Xhehennem veçse me dije te qarte, sepse realiteti eshte i panjohur per ne se ne çfare gjendje nje person vdes [me iman apo ne kufr]. Sidoqofte, ne shpresojme per ate qe ben vepra te mira dhe frikesohemi per ate qe ben vepra te keqija."

61. Dhe kushdo qe e takon Allahun me nje mekat, me te cilin meriton Zjarrin, duke qene se eshte penduar dhe nuk eshte kthyer tek ai as nuk ka kembengulur ne te, atehere Allahu, i GjitheFuqishmi, i Lartesuari] [67], do t’i kthehet atij me falje. Dhe Allahu pranon [68] pendimin [teuben] nga roberit e Tij dhe fal veprat e keqija. [69]

[67] Kjo eshte shtese ne Usulul I’tikad.

[68] Ne Usulul I’tikad 1/162, dhe ne kopjen e el-Albanit, "Dhe Ai pranon..."

[69] Allahu i Madheruar thote:"Dhe Ai eshte qe pranon pendesen e roberve te Tij dhe fal mekatet." esh-Shura 42:25

62. E kushdo qe e takon Ate duke pase shijuar denimin e pershkruar [nga Sheriati] per ate mekat te veçante ne kete bote, atehere kjo eshte nje shlyerje [per mekatin] [70] ashtu siç qendron ne hadithin e te Derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam [71].

[70] Ky eshte mendimi dhe medhhebi i shumices se dijetareve. Denimet e pershkruara [hudud] jane shlyerje [per ate mekat qe eshte bere denimi] dhe kjo eshte ne baze te hadithit te Ubadah Ibn es-Samit, qe do te permendet shkurtimisht, inshAllah, dhe qe eshte transmetuar nga Bukhari dhe te tjere. Dhe ne baze te hadithit te transmetuar nga Ahmedi ne Musnedin e tij 5/214, nga Khuzaimah Ibn Thabit, me nje sened hasen, me fjalet:"Kushdo qe kryen nje mekat dhe me pas denimi i pershkruar [nga Sheriati] kryhet mbi te, atehere ky denim eshte shlyerje per te." Gjithashtu shiko nje shpjegim per kete gjykim ne Fet’hul Bari 1/64-68.

[71] Ne baze te thenies se tij, salallahu alejhi ue selam, ne hadithin e Ubadas:"I Derguari i Allahut, salallahu alejhi ue selam, ka thene:"Me jepni besen mua qe ju nuk do te shoqeroni askend me Allahun, qe ju nuk do te vidhni, qe ju nuk do te beni zina dhe qe ju nuk do te vrisni femijet tuaj, dhe qe ju nuk do te merreni me thashetheme, nese e keni bere me fjale me njeri-tjetrin. Te mos kundershtoni ne çfare eshte e mire dhe e drejte. Kushdo nga ju qe vdese [duke iu larguar ketyre ndalesave] atehere shperblimi i tij eshte me Allahun, dhe kushdo qe bie ne ndonjeren nga keto gjera dhe eshte denuar ne kete bote, atehere ky denim do te jete shlyerje per te. Dhe kushdo qe bie ne ndonje nga keto dhe Allahu ia mbulon mekatin, çeshtja e tij eshte me Allahun: nese Ai do, e fal; e nese Ai do, e denon." Keshtu ne dhame besen tek ai per kete." Ky hadith eshte nje argument kundra Hauarixheve qe deklarojne muslimanet kafira vetem per shkak te kryerjes se nje mekati. Eshte gjithashtu nje argument kundra Mu’tezileve, te cilet thone se ai qe ben mekat do te denohet patjeter nese nuk eshte penduar, dhe kjo eshte sepse Profeti, salallahu alejhi ue selam, e vendosi ate ne Deshiren e Allahut dhe ai, salallahu alejhi ue selam, nuk tha se ai do te denohet patjeter.

63. Dhe ai qe e takon Ate duke kembengulur ne te [mekat], dhe duke mos u penduar per gjynahet qe kane denime, atehere çeshtja e tij eshte me Allahun [Te Plotefuqishmin, te Lartesuarin] [72]: nese Ai do, e denon; e nese Ai do, e meshiron. [73]

[72] Kjo eshte ne Usulul I’tikad 1/162.

[73] Ne ne baze te thenies se tij, salallahu alejhi ue selam, ne hadithin e Ubadah te cilin e permendem "... e kushdo qe bie ne ndonjeren nga keto e denimi kryehet mbi te ne kete bote, kjo eshte nje shlyerje e mekatit te tij." Dhe kjo perfshin ate qe pendohet dhe ate qe nuk pendohet. Kete e kane thene nje grup i vogel dijetaresh. Shumica e tyre eshte e mendimit se kushdo qe pendohet nuk ka me gjynah per te. Sidoqofte, edhe me kete ai nuk duhet te ndihet i sigurt nga plani i Allahut, meqenese nuk e di nese pendesa e tij eshte pranuar apo jo. [Shiko Fet’hul Bari 1/67]

64. Dhe kushdo qe e takon Ate si kafir [pabesimtar], Ai do ta denoje e nuk do ta fale ate.

65. Dhe gurezimi deri ne vdekje [74] [eshte i vertete dhe i sakte] eshte denimi i drejte per ate qe e ka fortifikaur veten [me martese] e ben zina, qofte kur ai/ajo e pranon ose kur prova eshte vendosur mbi ate.

[74] Ai e ka permendur ne kete shkrim, ashtu siç te tjere kane permendur te dhenit mest mbi Khuffs [çorape], sepse ato jane nga cilesite e veçanta te Ehlis-Sunnetit. Te pranosh ato dhe t’i praktikosh jane nja nga cilesite nga grupi i cilesive te kerkimit te udhezimit nga hadithet e te derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam. Dhe te gjithe muslimanet kane rene dakord se denimi i atyre qe kane patur mbulojen e marteses [el-muhsin] eshte gurezimi, perveç nje grupi nga Ehlul Haua [Pasuesit e Tekave] meqenese mendimi i tyre eshte se denimi eshte goditja me kamxhik. Sidoqofte, shumica shkojne me gurezimin ne baza te haditheve qe e permendin gurezimin. Keshtu, ata, shumica, e bene specifike Librin me Sunnetin, dhe ketu kuptoj Fjalen e Allahut:"ez-Zanijetu ue zanij.” Suretun-Nur" 24:2. [Shiko gjithashtu Bidajatul-Muxhtahid 4/434-435]

66. I Derguari i Allahut, salallahu alejhi ue selam, gurezoi deri ne vdekje e edhe Khulelairr-Rrashidin gjithashtu guzeruan deri ne vdekje [75]

[75] Ne kopjen e el-Albanit "... dhe ngjashem bene Khulefairr-Rrashidunet..."

67. Dhe kushdo qe nenvlereson dhe perul qofte edhe nje sahab te te Derguarit te Allahut ose nuk e pelqen ate per shkak te diçkaje qe i ndodhi atij, ose permend gabimet e tija, ai eshte bidatçi [76]

[76] Ibn Kajjimi thote ne librin e tij Hadiul Aruah ilal Biladil Afrah:"Dhe ne do te permendim konsensusin e tyre [te selefus-salih] ashtu siç Harb, shoqeruesi i Imam Ahmedit, ka cituar ata me fjalet e veta ne te njohurin el-Masa’il. Ai tha:"Ky eshte medhhebi i dijetareve, pasuesve te haditheve [Ehlul Athar], Ehlis-Sunnetit ue Xhema’atit, ata qe kapen fort pas tij [Ehlis-Sunnetit] dhe ata qe kerkojne te udhezojne veten prej tyre [prej Ehlis-Sunnetit] qe nga ata qe ishin te pranishem ne kohen e te Derguarit te Allahut deri ne diten e sotme. Dhe une kam takuar ate qe kam takuar nga dijetaret e Hixhazit dhe Shamit dhe te tjere perveç tyre. Dhe kushdo qe ndahet ose kundershton qofte edhe nje çeshtje te vetme nga medhhebet [e ketyre dijetareve] ose ngrihet kunder tyre, ose i shan ata, ose kritikon menyren e te folures se tyre, atehere ai eshte ne kundershtar, nje risimtar, nga ata qe e kane lene xhematin, nga ata qe kane braktisur Sunnetin dhe Rrugen e Drejte. Dhe kjo [rruga e dijetareve] eshte medhhebi i Ahmedit, Is’hak Ibn Ibrahimit, Abdullah Ibn Zubejr el-Humaidit, Se’id Ibn Mensurit dhe te tjere perveç ketyre nga ata me te cilet kane qendruar dhe nga te cilet kane marre dije..." dhe atehere ai rreshton pikat e akides se tyre, ndermjet tyre, "... Dhe permendja e cilesive dhe veprave te mira te sahabeve te te Derguarit te Allahut dhe ndalesa e permendjes se gabimeve te tyre dhe gjynahet qe ndodhen ne mes tyre. Kushdo qe flet keq per sahabet e te Derguarit te Allahut, ose njerin prej tyre, ose zvogelon [vleren dhe poziten e tyre] ose i shan ata dhe shfaq gabimet e tyre dhe kritikon ndonjerin prej tyre, atehere ai eshte nje bidatçi, nje ektremist shi’it [rafidah], nje kabith dhe nje kundershtar, dhe Allahu nuk do pranoje prej tij perpjekjet e tija ose punet e tija. E te duash ata [sahabet] eshte prej Sunnetit, te besh dua per ta eshte afrim [tek Allahu], te marresh ata si model per tu ndjekur eshte afrim [tek Allahu], dhe te pranosh dhe te marresh nga transmetimet e tyre eshte cilesi e shkelqyer." Ibn Kajjimi i referohet ketu Harb Ibn Ismail el-Kirmani [nje nga shoqeruesit e Imam Ahmedit] qe beri nje permbledhje te Ehlis-Sunnetit. Ai besim eshte i perfshire ne librin Masa’il Harb Ibn Ismail el-Kirmani ‘anil Imam Ahmed, rreth te cilit edh-Dhehebi ka thene:"Eshte nje nga librat me te vlefshem te hanbelive."

68. Derisa te kerkoje meshiren e Allahut per ta, te gjitha ata, dhe zemra e tij te jete e sinqerte dhe te kete mendim te mire ndaj tyre.

69. Dhe hipokrizia [nifaku] eshte kufr; qe nje person te mohoje Allahun dhe te adhuroje te tjere perveç Tij, fshehurazi, por nga jashte ai paraqet Islamin haptas, ashtu sikur hipokritet [munafiket] ne kohen e te Derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam.

70. Dhe thenia e tij, salallahu alejhi ue selam:"Kushdo qe ka keto tre cilesi eshte hipokrit..." [77] eshte e forte [ne shprehje] ne e transmetojme si na ka ardhur dhe nuk e shpjegojme [nuk i bejme tefsir].

[77] Transmetohet nga Bukhari nr. 33, 2682,2749 dhe 6095; Muslimi nr.59, et-Tirmidhi nr.2631; en-Nesai 8/117, Ahmedi ne Musnedin e tij 2/397 dhe 536; Ibn Hibbani ne Sahihun e tij nr.35, nga Ebu Hurejra radiAllahu anhu. el-Hafidh Ibn Haxhr [vdiq 851H] tha ne el-Fet’h 1/90-91:"Dhe en-Neueui ka thene:"Nje grup nga dijetaret e kane konsideruar kete nje hadith te veshtire, ne te cilin keto cilesi gjenden tek nje musliman, por pa patur nje gjykim qe ai eshte kafir." Ajo qe eshte thene nga ata qe e kane studiuar hadithin eshte:"Kuptimi eshte se keto jane cilesite e hipokrizise, dhe ai qe i ka keto i ngjan hipokriteve ne lidhje me keto cilesi, duke qene i prishur dhe i formuar nga cilesite e tyre."

Une them [autori]:"Rezultati i ketij shpjegimi eshte se permban emrin [e nje personi me nje hipokrit] duke qene metaforik. Pra, ai qe ka keto cilesi eshte si hipokrit. Dhe kjo eshte ngritur ne supozimin se qellimi ketu eshte per hipokrizine ne besim. Eshte thene gjithashtu se qellimi ketu eshte hipokrizia ne vepra, dhe kjo eshte çfare el-Kurtubi ka zgjedhur dhe pelqyer. Ai [el-Kurtubi] ka perdorur si prove thenien e Umer Ibn el-Khattabit thene Hudhejfes:"A di ti ndonje gje prej hipokrizise ne mua?" Ketu ai nuk kishte nder mend hipokrizine ne besim por hipokrizine ne vepra."

[78] Ahmed Sad Hamdani ka thene ne poshteshenimet e Usulul I’tikad 1/162-163:"Ky eshte nje nga mendimet ne lidhje me hadithe te ngjashme dhe Ebu Ubejd ka permendur kater mendime ne shpjegimin e kufrit transmetuar ne transmetime duke ndjekur kete, dhe ato jane:

i Qe eshte mohim i miresive te Allahut [kjo eshte mungese falenderimi]
i Dhe eshte nje shprehje e forte qe te shtije frike. Ky eshte mendimi i Ahmedit qe eshte permendur ketu
ii Se eshte mohimi i njerezve qe dalin nga feja.
iv Kundershtimi i te gjithe ketyre transmetimeve.

Dhe ai [Ebu Ubejde] i hedh poshte te tre keto mendime, duke mos qene i kenaqur me to dhe zgjodhi kete:"Se mosbindja dhe mekati nuk e humbin besimin as nuk e bejne te mundur kufrin, por ato [mosbindja e mekati] vetem tregojne se nuk ka iman te vertete dhe sinqeritet ne ate besim." E ai tha ne nje vend tjeter:"Me te vertete ato jane ne kuptimin se keto vepra jane prej veprave te kafirave dhe paganeve." Sa per shpjegimin e ketyre haditheve, eshte transmetuar nga nje grup i selefus-salih si Ibn Abbasi, Tausi, Ibn Ujainah dhe te tjere. Referohu Kitabul-Iman te Ebu Ubejd, faqe 87, 93 dhe gjithashtu Sunan et-Tirmidhi 5/20-21.

Dhe thenia e tij:"Mos u beni pabesimtare pas meje [te humbur] [79] duke prere qafat e njeri-tjetrit." [80]
Dhe, "Kur dy muslimane luftojne me shpata me njeri-tjetrin, te dy, vrasesi dhe i vrari, jane ne Zjarr.” [81]
Dhe, "Te mallkosh muslimanin eshte mekat i madh [fusuk] ndersa te luftosh kunder tij eshte kufr." [82]
Dhe, "Dhe kushdo qe i thote vellait te tij, O Kafir [pabesimtar], atehere kjo i kthehet njerit prej tyre." [83]
Dhe, "Eshte mohim i Allahut qe te mohosh lidhjet e farefisnise, qofte edhe nese kjo duket e pavlefshme [e vogel] [84]

Dhe hadithe te tjera qe jane te verteta e jane mbledhur.

[79] Çfare eshte ne kllapa nuk eshte ne Usulul I’tikad as ne kopjen e shejh el-Albanit.

[80] Transmetohet nga Xharir Ibn Abdullah nga Bukhari nr.121, 4405, 6869, dhe 7080; Muslimi nr.65, en-Nesai ne librin e dijes ne Sunen, Ibn Maxhah nr.3942 dhe Ahmedi ne Musnedin e tij 3/358, 363. Eshte transmetuar gjithashtu prej Ibn Umerit nga Bukhari nr.4403, 6785, 6166, 7077 dhe 6868; Muslimi nr.66, Ebu Daudi nr.4686, en-Nesai 7/126, Ahmedi ne Musnedin e tij 2/87 dhe 104 dhe Ibn Hibbani ne eth-Thikat 6/81.

[81] Eshte transmetuar prej Ebu Bekrit nga Bukhari nr.31, 6875 dhe 8083; Muslimi nr.2888, Ebu Daudi nr.4268-4269, en-Nesai 7/124-125, Ibn Maxhah nr.3965, Ahmedi ne Musnedin e tij 5/43, 46, 47 dhe 51 dhe el-Bejheki 8/190. Eshte transmetuar gjithashtu prej Ebu Musas dhe Enes Ibn Malikut, shiko Ibn Maxhah nr.3963-3964 me kontrollin tone.

[82] Transmetuar nga Bukhari nr.48, 6044 dhe 7076; Muslimi nr.64, et-Tirmidhi nr.1983, 2634, 2635; en-Nesai ne Sunenel Kubra ne Kitabul Muharabah, kapitulli 33:"Te Luftosh kundra Muslimanit" dhe gjithashtu ne el-Muxhtaba 7/122, Ibn Maxhah nr.69, 3939, Ahmedi ne Musnedin e tij 1/385, 411, 417, 433, 439, 446, 454, 455, dhe 460, dhe et-Tajalisi ne Musnedin e tij nr.248, 258. Eshte transmetuar gjithashtu prej Ebu Hurejras ne Ibn Maxhah nr.3940 dhe senedi eshte i vertete per shkak te mbeshtetjes [sahih ligajrihi]. Eshte transmetuar gjithashtu prej Sadit nga en-Nesai ne Sunenel Kubra, ne Kitabul Muhabarah ashtu siç qendron ne et-Tuhfah 3/314, Ibn Maxhah nr.3941 dhe Bukhari ne et-Tarik el-Kebir 1/188-89. Dhe senedi i tij eshte i vertete ne baze te mbeshtetjes [sahih ligajrihi].

[83] Transmetonte prej Ibn Umerit nga Bukhari nr.6104, Muslimi nr.111, et-Tirmidhi nr.2637, Ahmedi ne Musnedin e tij 2/18, 44, 47, 60, 112, 113, 142, Malik ne Muatta ne Kitabus-Salam nr.1, 2/984.

[84] Transmetohet prej Abdullah Ibn Amr nga Ibn Maxhah nr.2744, Ahmedi ne Musnedin e tij 92/215 dhe et-Taberani ne es-Sagir 1072 dhe senedi eshte hasen [i mire]. Eshte transmetuar gjithashtu prej Ebu Bekrit nga ed-Darimi nr.2863, Maruazi ne Musned Ebi Bekr nr.90, dhe el-Bazzari. Sidoqofte, senedi eshte i dobet per shkak te es-Sarij Ibn Ismail, qe eshte matrukul hadith [nje njeri prej te cilit nuk merren transmetimet] siç qendron ne et-Tekrib 1/285, el-Kashif 1/276 dhe ne el-Maxhruhin 1/355.

71. Dhe ne i pranojme ata, edhe nese nuk e dime kuptimin e tyre. Ne nuk flasim rreth tyre, as nuk zihemi rreth tyre. Dhe ne nuk i shpjegojme keto hadithe veçse me hadithe te ngjashme me keto qe kane ardhur. Ne nuk i kundershtojme ata veçse me me te mirin ne mes tyre [85].

[85] Ne Usulul I'tikad 1/164 "... edhe neqoftese kuptimi i tij eshte i panjohur. Nuk flitet per te, as nuk debatohet per te dhe nuk shpjegohen keto hadithe veçse ne menyren qe kane ardhur. Ne nuk i kundershtojme ata veçse me te verteten qe gjendet ne to." Dhe ne kopjen e sheikh el-Albanit, "... edhe nese nuk e dime kuptimin e tij. Ne nuk flasim rreth tij. Ne nuk zihemi rreth tij. Dhe ne nuk i shpjegojme keto hadithe veçse ne menyren qe kane ardhur. Ne nuk i kundershtojme ata veçse me me te merituarin e tyre."

72. Dhe Xhenneti e Xhehennemi jane dy gjera te krijuara [86] Ato jane krijuar tashme [87], ashtu siç ka ardhur ne hadithin e Profetit, salallahu alejhi ue selam:"Hyra ne Xhennet e pashe ne keshtjelle..." [88], "Dhe pashe el-Keutherin [burimin] [89], "Shikova ne Xhehennem dhe pashe se banoret me te shumte ishin grate," [90] [91] dhe "Shikova ne Zjarr e pashe filanin e filanin..."

[86] el-Axhuri [vdiq 360H] ka thene ne esh-Sheri'ah, faqe 387:"Ta dish, Allahu na meshirofte, qe Kur'ani deshmon se Allahu, i Plotefuqishmi dhe i Madheruari, e ka krijuar Xhennetin dhe Xhehennemin perpara se te krijonte Ademin alejhis-selam, dhe se Ai i krijoi per Xhennetin banoret e tij dhe per Xhehennemin banoret e tij, perpara se t'i sillte ata ne kete bote. Asnje nga ata qe kane jetuar ne Islam, e Islami ka mbisunduar ata, dhe qe ka shijuar embelsine e imanit, nuk e ka kundershtuar kete. Kur'ani dhe Sunneti e kane treguar kete dhe ne kerkojme mbrojtje ne Allahun nga ai qe e mohon kete..." Ai permendi provat nga Kur'ani e Sunneti, Allahu e shperblefte ate. [Shiko gjithashtu Shehrut-Tahauijjah rreth kesaj çeshtjeje]

[87] Fjalet "... ato jane [tashme] krijuar..." nuk jane ne kopjen e Albanit.

[88] Kjo eshte transmetuar prej Xhabir Ibn Abdullah nga Profeti, salallahu alejhi ue selam, qe tha:"Une hyra ne Xhennet, ose une erdha ne Xhennet dhe pashe nje keshtjelle dhe thashe:"Per ke eshte kjo?" Ata thane:"Eshte per Umer Ibn el-Khattabin." Transmetohet nga Bukhari nr.3679, 5226, 7024, en-Nesai nr.23-25, Sunanel Kubra ne kapitullin Fada'ilus-Sahabah, faqe 9 dhe Ahmedi ne Musnedin e tij 3/372, 389, 390 dhe gjithashtu prej Enesit dhe Ebu Hurejras, radiAllahu anhum.

[89] Enesi transmeton rreth Thenies se Allahut:"Me te vertete Ne te kemi dhene ty [O Muhammed] Keutherin," Suratul Keuther 108:1

Se Profeti, salallahu alejhi ue selam, ka thene:"Eshte nje lum ne Xhennet," ose Profeti, salallahu alejhi ue selam, ka thene:"Pashe nje lum ne Xhennet, anet e te cilit ishin prej guresh te çmuar. Une thashe:Çfare eshte kjo, o Xhibril?" Ai tha:"Ky eshte Keutheri qe Allahu te ka dhuruar ty." Transmetohet nga en-Nesai ne Kitabul Tefsir te Sunenel Kubra nr.726, et-Tirmidhi nr.3359, Ahmedi ne Musnedin e tij 3/115, 164 dhe 263, el-Axhuri ne esh-Sheriah, faqe 396; et-Taberi ne tefsirin e tij 30/209, el-Bagaui ne tefsirin e tij 4/533 prej Enes Ibn Malikut dhe senedi eshte sahih [i vertete].

[90] Ne Usulul I'tikad 1/164, "Une pashe ne Xhennet dhe banoret e tij, filanin e filanin, dhe pashe ne Xhehennem dhe banoret e tij, filanin e filanin." Dhe ne kopjen e sheikh el-Albanit, "Une shikova ne Xhennet dhe pashe shumicen e njerezve, keta e keta..." dhe pjesa qe mbetet eshte e njejte me Usulu I'tikad.

[91] Nga Ibn Abbasi me nje sened marfu, eshte hadithi:"Une shikova ne Xhehennem dhe pashe se shumica e banoreve te tij ishin gra, dhe shikova ne Xhennet dhe pashe se shumica e banoreve te tij ishin njerezit e varfer." Transmetohet nga Bukhari nr.3241, 5197, 6449 dhe 6546; Muslimi nr.2737, et-Tirmidhi nr.2602-2603, en-Nesai ne Sunenel Kubra nr.377-382, Ahmedi ne Musnedin e tij 1/234 dhe 359, esh-Sheri'ah, faqe 390-391 dhe 395; er-Rrifai ne et-Teduin 2/201, dhe te tjere.

73. Keshtu, kushdo qe deklaron se ato [Xhenneti e Xhehennemi] nuk jane krijuar, atehere ai eshte nje mohues i Kur'anit dhe i haditheve te te Derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam, dhe une nuk e konsideroj se ai beson ne Xhennet e Xhehennem.

74. Dhe kushdo qe vdes nga banoret e Kibles si nje muwehid [nga ata qe e deshmojne vetem adhurimin e Allahut, ne Zoterimin e Tij, te drejten e Tij qe te adhurohet dhe ne emrat dhe cilesite e Tij] atehere xhenazja falet per te dhe kerkohet falje per te.

75. Te kerkosh falje per te nuk eshte e ndaluar [nuk duhet te braktiset lutja e te gjallit per te vdekurin, duke i kerkuar Allahut qe ta fale te vdekurin] dhe ne nuk e ndalojme faljen per te [92] per shkak te nje mekati qe ai ka bere, qofte ai [mekati] i vogel apo i madh. Puna e tij eshte me Allahun e Madheruar.

[92] Ne Usulul I'tikad 1/164 dhe ne kopjen e sheikh el-Albanit thuhet, "... dhe nuk braktiset kerkimi i faljes per te."