DOMOSDOSHMERIA E PRANIMIT TE HADITHEVE QE JANE TRANSMETUAR PREJ TRANSMETUESVE TE BESUESHEM QE FLASIN PER CILESITE E ALLAHUT - NJE KUNDERSHTIM NDAJ SHKOLLES SE MENDIMIT RACIONALIST. [Prej hyrjes se Sherh Usulul I'tikad te el-Lalika'it me shtesa dhe korrigjime nga Ahmed Sa'd Hamdan]

Kapitulli i nente

DOMOSDOSHMERIA E PRANIMIT TE HADITHEVE QE JANE TRANSMETUAR PREJ TRANSMETUESVE TE BESUESHEM QE FLASIN PER CILESITE E ALLAHUT - NJE KUNDERSHTIM NDAJ SHKOLLES SE MENDIMIT RACIONALIST. [Prej hyrjes se Sherh Usulul I'tikad te el-Lalika'it me shtesa dhe korrigjime nga Ahmed Sa'd Hamdan]

Selefus-salih kishin nje menhexh [metodologji] rreth çeshtjes se besimit dhe kundershtimit te bidateve. Kjo gje eshte e qarte ne librat e tyre dhe ne transmetimet qe kane ardhur prej tyre, dhe ky menhexh eshte:

i Te marresh Kur'anin dhe Sunnetin si gjykates per çdo çeshtje te akides, duke mos mohuar asgje prej tyre dhe duke mos keqinterpretuar asgje prej tyre.
ii Te marresh dhe te pranosh çfare eshte transmetuar prej sahabeve rreth çeshtjeve te fese ne pergjithesi e çeshtjeve te akides ne veçanti.
iii Te mos zhytesh ne bisedime dhe te mos debatosh rreth çeshtjeve te besimit ne ata pjese qe nuk ka mundesi te kape mendja.
iv Te mos besh debat me pasuesit e bidateve, te mos ulesh me ta, te mos i degjosh fjalet e tyre dhe as te mos t'ia paraqesesh e shpjegosh dyshimet e tyre te tjereve.
v Te mundohesh qe te bashkosh muslimanet ne nje grup dhe te bashkosh fjalen e tyre.

Ky eshte menhexhi i te pareve tane te mire ne vendosjen e akides islamike dhe kundershtimin e pasuesve te bidateve. Persa i perket citimit te Kur'anit si prove, kjo eshte nje çeshtje qe kane rene dakord te gjithe ata qe jane te kapur pas Islamit, perveç atyre qe kane nje pelqim per racionalizem. Ata e ndryshojne kuptimin e shume ajeteve ku permenden Cilesite e Allahun me nje kuptim te ndryshem nga ai i qarti. Dhe persa i perket Ehlis-Sunnetit, ata i marrin ato ajete me kuptimin e tyre te qarte dhe nuk e ndryshojne kuptimin atyre.

Sheikhu i Mu'tezilive, el-Kadi Abdul-Xhebbar, ka thene:"Kur ka ajete ne Kur'an, qe kuptimi i tyre i qarte te duket si teshbih [perngjasim me krijesat] atehere eshte e detyrueshme qe t'i shpjegosh ato me te'uil, sepse fjalet mund te marrin shume kuptime dhe prova e nxjerre prej intelektit eshte larg marrjes se mendimeve te tjera." [el-Muhit bit-Tehlif, faqe 200] Ky eshte menhexhi i Mu'tezilive rreth Cilesive te Allahut. Kurse Ehlis-Sunneti i marrin ato ajete me kuptimin e tyre te qarte dhe nuk e ndryshojne kuptimin e tyre." [Shiko kapitullin e katert]

Persa i perket marrjes se Sunnetit si prove, ka nje beteje ndermjet Ehlis-Sunnetit dhe njerezve qe anojne nga racionalizmi. Ehlis-Sunneti perdor si prove çfaredo qe eshte transmetuar prej Profetit, salallahu alejhi ue selam, me hadithet e verteta dhe ato nuk mohojne asnje prej tyre dhe nuk ia ndryshojne kuptimin atyre. Dhe ky menhexh eshte bere i qarte, duke ndjekur transmetimet prej selefus-salih.

Imami i Sunnetit, Ahmed Ibn Hanbel, ka thene ne lidhje me hadithet qe flasin per Cilesite e Allahut:"Ne i besojme ato, i afirmojme ato, dhe ne nuk mohojme asnje prej tyre nese ato transmetohen me transmetues te sinqerte e te besueshem." [Sherh Usulul I'tikad e Lalika'it nr.777]

Ai gjithashtu tha rreth hadithit te Ru'jah-se [se besimtari do ta shohe Allahun ne Diten e Gjykimit]:"Ato jane hadithe prej transmetueseve te besueshem; ne i besojme ato dhe kapemi pas tyre. Dhe, çfaredo qe transmetohet prej Profetit, salallahu alejhi ue selam, prej transmetueseve te besueshem, ne i besojme dhe kapemi pas tyre." [Ibid nr.889]

Sufjan Ibn Ujeineh [vdiq 197H] ka thene rreth haditheve te Ru'jah-se:"Ato jane te verteta. Ne i transmetojme ato ne ate menyre qe i kemi degjuar, prej atyre qe ne i besojme dhe jemi te kenaqur me ta." [Ibid nr.877 dhe es-Sunnah e Abdullah Ibn Ahmed nr.40]

Muhammed Ibn el-Hasan esh-Shejbani [vdiq 189H] u pyet per disa hadithe, ne te cilat permenden Cilesite e Allahut, e ai tha:"Me te vertete keto hadithe jane transmetuar prej transmetueseve te besueshem." [Ibid nr.741]

Ebu Ubejd el-Kasim Ibn Selem [vdiq 224H] ka thene rreth disa haditheve qe permendin Cilesite e Allahut:"Keto hadithe jane te verteta, transmetuesit e sinqerte e te besueshem i kane transmetuar ato prej njeri tjetrit." [Ibid nr.928]

Muhammed Ibn el-Hasan esh-Shejbani [vdiq 189H], shoku i Ebu Hanifes, ka thene:"Te gjithe fukahate, prej lindjes e perendimit, kane rene dakord ne detyrimin e pasjes besim ne Kur'anin dhe hadithet, se transmetuesit e sinqerte e te besueshem kane sjelle prej te derguarit te Allahut, salallahu alejhi ue selam, ne pershkrimin e Zotit, te Plotefuqishmit, te Madheruarit, pa bere tefsir dhe pa i krahasuar ato me krijesat [teshbih]. Keshtu, kushdo qe shpjegon ato, ai eshte larguar nga rruga qe Profeti dhe sahabet ishin. Se me te vertete, ata nuk i shpjeguan ato, por ata dhane fetua me çfare ishte ne Liber e ne Sunnet dhe pastaj heshten. Pra, kushdo qe flet me te foluren e Xhehm Ibn Safuanit, atehere ai eshte larguar prej xhematit, meqense ai [Xhehmi] e pershkruan Allahun me asgjene." [Transmetuar prej el-Lalika'it ne Usulul I'tikad 3/432]

Abdullah Ibn el-Auam ka thene:Sherik Ibn Abdullah [vdiq 177h] erdhi tek ne dhe ne i thame:Ka disa njerez qe i refuzojne hadithet:"Me te vertete Allahu zbret ne qiell me te ulet..," hadithin e Shikimit dhe hadithe te tjera te ngjashem," e ai tha:"Me te vertete ai qe erdhi me Sunnet ne namaz, zekat, Haxhxh, eshte po ai qe erdhi me keto hadithe. Dhe ne e njohim Allahun nepermjet ketyre haditheve." [Transmetuar prej Abdullah Ibn Ahmed Ibn Hanbel ne es-Sunnah 1/66.]

Ky eshte menhexhi i selefus-salih - pranimi i haditheve sahih dhe jo i atyre daif e te shpikura.

Njerezit qe ndjekin mendjet e tyre, e kundertshojne kete menhexh te te pareve tane te mire, persa i perket marrjes se Sunnetit te vertete si prove, dhe ata mohojne Sunnetin edhe neqoftese eshte i vertete [sahih]; ata marrin vetem çfare mendjet e tyre thone.

Persa i perket marrjes se thenieve te Sahabeve dhe t'i japesh perparesi atyre perpara thenieve te atyre qe erdhen me pas, kjo eshte per shkak te grades se tyre te larte, meqenese ata ishin deshmitare te Shpalljes Hyjnore. Dhe, per shkak te mendjeve te tyre te pastra prej bidateve qe te çojne ne humbje e qe u shfaqen pas tyre, dhe perveç te tjerave, edhe kuptimi gjuhesor qe ata kishin per Sheriatin.

Te mos besh debate per çeshtjet e besimit dhe te mos i besh ato pika per debate te hapura, eshte per shkak te kuptimit te tyre dhe besimit se mendja njerezore eshte e paafte qe te njohe çeshtjet e gajbit ne vetvete, pavaresisht, dhe se roli i mendjes eshte vetem qe te kuptoje, te ndjeke e te besoje ate qe solli shpallja. Roli i mendjes nuk eshte qe te ngrihet e kundershtoje, sepse Shpallja erdhi si nje peshore ne mes te ketyre mendjeve kundershtare e te çoroditura.

"Tenzilum-min Hakimin Hamiid - [Shpallje] e zbritur prej te Urtit, te Falenderuarit." Suratul Fussilet 41:42

Dhe dijetaret prej selefus-salih e urrenin debatimin me pasuesit e bidateve dhe ndenjien me ta. Ne fakt, ata edhe ndaluan qe te permenden fjalet dhe dyshimet e tyre dhe shpjegimit te tyre njerezve, dhe kjo ishte per shkak te dobesise te atij qe e permend dhe paaftesise se tij per ta kundershtuar ate dhe per ta sqaruar kotesine e tij, dhe per shkak te kesaj, ai vehet ne sprove pasi e ka lexuar ose degjuar.

Ne kete eshte nje mbrojtje per zemrat e muslimaneve dhe nje mbrotje per mendimet dhe mendjet e tyre. Dhe kjo eshte nje shtese e qenies gjithahshtu, nje menyre e poshterimit te pasuesve te bidatit dhe nje mburoje kundra opinioneve te tyre dhe mendjemadhesise se tyre duke mos perdorur librat e selefus-salih per te vleresuar mendimet e tyre te humbura. Prej transmetimeve te selefeve qe e bejne menhexhin e tyre te qarte jane:

Thenia e Sufjan eth-Theurit:"Kushdo qe degjon ndonje bidat, le te mos e njoftoje shokun e tij per kete, keshtu qe te mos ia fuse atij ne zemer [dhe zemrat te ndikohen prej tij]." [Sherhus-Sunnah, el Bagaui 1/227]

Ejjub es-Sakhtijani ka thene:"Ju nuk i kundershtoni ata me diçka me te ashper sesa heshtja." [el-Ibanah e Ibn Battah 2/365-366]

Abdullah Ibn Serijj ka thene:"Nuk eshte Sunneti me ne qe te debatojme me pasuesit e tekave, por Sunneti me ne eshte qe ne nuk i flasim askujt prej tyre." Dhe gjithashtu transmetimi i Hanbel Ibn Is'hakut, qe u permend me perpara.

Ma'mari ka thene:"Djali i Tausit ishte ulur dhe nje Mu'tezili erdhi dhe filloi te flase. Tausi i vendosi gishtat e tij tek veshet e tij dhe tha:"O biri im! Vendosi gishtat e tu tek veshet e tu, qe te mos degjosh se çfare thote ai, sepse zemra eshte e dobet [zemra e djalit te tij]. Pastaj ai tha:"O biri im! Shtypi gishtat e tu me fort, me fort." Dhe ai nuk pushoi se theni "me fort," derisa njeriu u çua e iku." [Sherh Usulul I'tikad nr.248 me fjale te tjera]

Ky eshte menhexhi i selefeve ne afirmimin dhe ruajtjen e akides se tyre dhe kjo do te behet e qarte per ata qe lexon librat e tyre, prej kohes se hershme deri ne kohet e vonshme.